Marek Zawadzki jest urologiem, liderem i współtwórcą Centrum Urologii Zaawansowanej URO.pl, a także ordynatorem Oddziału Urologii w szpitalu św. Anny w Piasecznie. W swojej pracy na szeroką skalę wykorzystuje małoinwazyjne techniki oraz przeprowadza innowacyjne operacje robotyczne. Jest specjalistą FEBU (Fellow of the European Board of Urology). Specjalizuje się m.in. w endourologii oraz diagnostyce i leczeniu chorób uroonkologicznych.

W środę 27 września nasz specjalista był gościem programu Dzień Dobry TVN. Jest to prowadzony na żywo program poświęcony informacjom, rozrywce, kulturze. Marek Zawadzki w trakcie trwania programu uczestniczył między innymi w czacie na żywo, gdzie odpowiadał na pytania telewidzów. Jego wieloletnie doświadczenie i rozległa wiedza pomogły rozwiać wiele mitów związanych między innymi z łagodnym przerostem prostaty.

Cały materiał wideo z wizyty w Dzień Dobry TVN dostępny jest pod tym linkiem

Marek Zawadzki, który na co dzień kieruje zespołem specjalistów Centrum Urologii Zaawansowanej URO.pl, zapoznał również widzów z nowoczesnymi procedurami medycznymi, stosowanymi w leczeniu łagodnego przerostu stercza, w tym metodą HoLEP

Wśród pytań kierowanych na czacie do naszego eksperta znalazły się między innymi kwestie związane z wiekiem, w którym mężczyźni powinni zadbać o wykonanie profilaktycznych badań prostaty. Widzowie pytali także o szczegóły nowoczesnych małoinwazyjnych metod leczenia przerostu stercza. Wśród pytań powiły się również te, dotyczące wpływu życia seksualnego na funkcjonowanie gruczołu krokowego.

Podobne wpisy dotyczące łagodnego przerostu prostaty:

Przerost prostaty – jakie są objawy i przyczyny występowania?

Leczenie łagodnego rozrostu stercza a starzejące się społeczeństwo

Postęp leczenia farmakologicznego a postęp zabiegowy przy leczeniu łagodnego rozrostu stercza

Mężczyźni w średnim wieku mogą mieć, w różnym stopniu, nasilające się trudności z oddawaniem moczu. Najczęstszą przyczyną tych dolegliwości jest łagodny rozrost stercza. Choroby dotyczące gruczołu krokowego są narastającym problemem dla coraz liczniejszej, starzejącej się populacji mężczyzn.

Łagodny rozrost stercza – czym jest?

Gruczoł krokowy, czyli stercz (łac. prostata) jest elementem męskich narządów płciowych. Jest to nieparzysty, mięśniowo – gruczołowy organ rozmiaru kasztana, którego podstawa przylega do dna pęcherza moczowego. Jego budowa anatomiczna sprawia, że objawem większości chorób prostaty są dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych. 

Łagodny rozrost gruczołu krokowego polega na powiększeniu tego gruczołu. Wśród objawów klinicznych wskazujących, że mamy do czynienia z tym schorzeniem są: przeszkoda w odpływie moczu z pęcherza, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza lub częste oddawanie moczu. Istotą schorzenia jest zwiększenie się liczby i wielkości komórek strefy przejściowej gruczołu krokowego, bezpośrednio przylegającej do cewki moczowej.

Zmiany te są wynikiem zaburzenia równowagi pomiędzy proliferacją a apoptozą komórek gruczołowych. Nie zawsze jednak powiększenie prostaty jest równoznaczne z zaistnieniem przeszkody podpęcherzowej. Jest to spowodowane różną konfiguracją gruczkolaka względem cewki moczowej, co stanowi bardzo istotny fakt dla diagnostyki.

Etiologia i patogeneza łagodnego powiększenia prostaty nie zostały całkowicie wyjaśnione. Głównych przyczyn upatruje się wśród zaburzeń hormonalnych, roli czynników wzrostu i oddziaływania zrębu na cześć gruczołową stercza. 

Łagodny rozrost stercza – jaka grupa wiekowa jest najbardziej narażona?

Pośród licznych czynników ryzyka wystąpienia łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, za naturalną i jedną z najistotniejszych uznaje się wiek. Na przestrzeni ostatnich dekad odnotowuje się stopniowe starzenie się populacji, szczególnie europejskiej. Wpływa to na wzrost liczby mężczyzn w wieku średnim i senioralnym i zwiększa liczbę osób borykających się z powiększeniem prostaty. Szacuje się, że niedługo większość mężczyzn będzie osiągać wiek, w którym występują te problemy. Łagodny rozrost gruczołu krokowego jest często postrzegany jako naturalna konsekwencja procesów starzenia się organizmu. 

Już po 40 roku życia stercz zaczyna się powiększać na skutek zmian hormonalnych zachodzących w organizmie człowieka. Badania epidemiologiczne dowodzą, że łagodny rozrost stercza występuje u:

20% mężczyzn po 40 roku życia,

40% mężczyzn między 50 a 60 rokiem życia,

70% mężczyzn między 60 a 80 rokiem życia,

80% mężczyzn po 80 roku życia.

Istnieje związek pomiędzy stylem życia a zachorowalnością na łagodny rozrost stercza. Osoby prowadzące siedzący tryb życia chorują częściej. Również mieszkańcy dużych miast są w grupie zwiększonego ryzyka. Negatywnym czynnikiem jest także nieprawidłowa dieta, cechującą się nadmiarem produktów pochodzenia zwierzęcego, niewielką ilość warzyw, nadmiarem alkoholu i leków. Ryzyko zwiększa również palenie papierosów.

Łagodny rozrost stercza – od jakiego wieku powinno się badać?

Łagodny rozrost gruczołu krokowego to schorzenie, którego ryzyko rośnie wraz z wiekiem. Profilaktyka jest bardzo ważna, dlatego w przypadku rozrostu stercza należy traktować ją jak rutynową wizytę u lekarza. Badanie prostaty zwykle przeprowadza się, gdy pacjent skarży się na specyficzne dolegliwości wskazujące na łagodny rozrost gruczołu krokowego. Jednakże mężczyźni powyżej 50 roku życia powinni wykonywać profilaktyczne badania co najmniej raz w roku. Również osoby młodsze, w wieku od 20 do 49 lat, powinny poddać się badaniom raz na dwa lata.

Łagodny rozrost gruczołu krokowego nie zawsze jest łatwy do rozpoznania. Wiele innych chorób objawia się symptomami przeszkodowymi i podrażnieniami. Rozrost stercza wymaga kilku obligatoryjnych badań diagnostycznych: dokładnego wywiadu, badania klinicznego, ultrasonografii przez -brzusznego,  określenia przepływu cewkowego i badań laboratoryjnych.

Zaniechanie badań profilaktycznych prostaty może skutkować poważnymi konsekwencjami. Rozrost gruczołu krokowego dotyczy zazwyczaj prawidłowych komórek, natomiast bez dokładnej diagnostyki, nie jest możliwe wykluczenie zmian nowotworowych. 

Łagodny rozrost stercza – jak wygląda diagnostyka i leczenie?

Podstawowe postępowanie w łagodnym rozroście stercza, jego diagnostyce i leczeniu obejmuje następujące obowiązkowe czynności diagnostyczne: wywiad, badanie kliniczne, badanie przepływu cewkowego, badanie USG i badanie laboratoryjne. 

Dokładny wywiad, w tym opis subiektywnych objawów, jest fundamentem prawidłowego rozpoznania. Badanie przedmiotowe jest również nieodzowną częścią diagnostyki mężczyzn po 40 roku życia. Badanie rektalne jest natomiast ściśle związane z diagnostyką i leczeniem łagodnego rozrostu stercza.

Ultrasonografia pozwala ocenić rozmiar i strukturę stercza. Zadaniem uroflowmetrii jest określenie szybkości przepływu moczu przez cewkę. Badania laboratoryjne, oprócz oceny ogólnego stanu pacjenta, pozwalają również na oznaczenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA).

Diagnostyka i leczenie łagodnego rozrostu stercza często nastręczają trudności. W takim przypadku pomocne mogą się okazać: badania urodynamiczne, biopsja stercza, urografia i urethocystoskopia. 

Podsumowanie

Pomimo licznych badań łagodny rozrost gruczołu krokowego nadal jest schorzeniem o niejasnej etiologii i patogenezie. Choroba często rozwija się bezobjawowo i powoli, a zmiany pojawiają się już u mężczyzn powyżej 40 roku życia. Około 25% chorych ma objawy powoli narastające, dlatego bagatelizowanie nawet najmniejszych symptomów i unikanie działań profilaktycznych może doprowadzić do niebezpiecznych powikłań. 

Polski system ochrony zdrowia nakłada na lekarza rodzinnego szczególny obowiązek odpowiedzialności za chorego, gdyż porady, również urologiczne, udzielane przez lekarza pierwszego kontaktu, mają zdecydowaną przewagę nad poradami specjalistycznymi. Każdy mężczyzna, szczególnie w wieku 40+, powinien, nie tylko wykonać rutynowe badania urologiczne, ale także regularnie konsultować swój stan zdrowia z lekarzem rodzinnym.

Źródła:

1. https://www.termedia.pl/Postepy-w-diagnostyce-i-terapii-w-urologii-8211-farmakologiczne-leczenie-lagodnego-rozrostu-stercza,8,14348,0,0.html

2. https://www.termedia.pl/Aktualne-zasady-postepowania-i-leczenia-lagodnego-rozrostu-stercza,8,11089,0,0.html

 3.https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/245836/szopinski_chlosta_et-al_leczenie_farmakologiczne_lagodnego_rozrostu_stercza_2012.pdf?sequence=1&isAllowed=y

4. https://www.researchgate.net/profile/Regina-Sierzantowicz/publication/294259896_Ocena_wiedzy_pacjentow_na_temat_lagodnego_rozrostu_gruczolu_krokowego/links/56bf5af808ae44da37fa5dbd/Ocena-wiedzy-pacjentow-na-temat-lagodnego-rozrostu-gruczolu-krokowego.pdf

5.http://www.urologiapolska.pl/artykul.php?3330

Łagodna postać prze­ro­stu ster­cza dotyka nie­mal co dru­giego męż­czy­znę po ukoń­cze­niu 55 roku życia. Większa świadomość występowania schorzenia oraz dostęp do usług medycznych przekłada się na wzrost profilaktycznych badań wśród mężczyzn. Nie ma jednej konkretnej metody leczenia (porównując terapię farmakologiczną i leczenie zabiegowe), która jest najlepsza, zatem jakie są różnice i dlaczego stosowanie obu dróg leczenia przyczyni się do poprawy jakości naszego życia?

Łagodny prze­rost gru­czołu kro­ko­wego – lecze­nie far­ma­ko­lo­giczne

W przy­padku lecze­nia łagod­nego roz­ro­stu prostaty zazwy­czaj sięga się po środki far­ma­ko­lo­giczne. Głów­nym celem tera­pii jest poprawa jako­ści życia pacjenta poprzez zmniej­sze­nie lub nawet wyeli­mi­no­wa­nie nie­po­żą­da­nych obja­wów. Regu­larne przyj­mo­wa­nie leków powo­duje lep­szy odpływ moczu z pęche­rza i w zna­czący spo­sób zmniej­sza ilość moczu zale­ga­ją­cego w pęche­rzu po mik­cji (procesie oddawania moczu).

Lecze­nie far­ma­ko­lo­giczne roz­ro­stu ster­cza zazwy­czaj sto­suje się w począt­ko­wym eta­pie scho­rze­nia przy wystę­po­wa­niu małego i śred­niego nasi­le­nia obja­wów. Obej­muje ono od dłuż­szego czasu kilka pre­pa­ra­tów medycz­nych, które dzia­łają nie­mal na tej samej zasa­dzie. Główną grupę leków sta­no­wią anta­go­ni­ści recep­tora α1, inhi­bi­tory 5–α-reduk­tazy ste­ro­ido­wej,  cholinolityki  Lecze­nie far­ma­ko­lo­giczne poprze­dzone jest wizytą u spe­cja­li­sty, oraz bada­niami, które umoż­li­wiają posta­wie­nie traf­nej dia­gnozy.

Łagodny roz­rost ster­cza – lecze­nie zabie­gowe

Pod­sta­wo­wym wska­za­niem do lecze­nia zabie­gowego roz­ro­stu ster­cza są przede wszyst­kim nasi­lone objawy, które są dla pacjenta uciąż­liwe lub efekty leczenia nie dają zadowalających efektów.

Wśród wska­zań bez­względ­nych wymie­nia się:

przeszkodę podpęcherzową,

powra­ca­jące infek­cje układu moczo­wego,

nawra­ca­jący krwio­mocz,

kamicę pęche­rza moczo­wego,

obu­stronne wodo­ner­cze i podwyż­szoną kre­aty­ninę,

cał­ko­wite zatrzy­ma­nie moczu.

Lecze­nie zabie­gowe łagod­nego roz­ro­stu ster­cza ma na celu przy­wró­ce­nie pra­wi­dło­wego odpływu moczu z pęche­rza moczo­wego i zazwy­czaj obej­muje usu­nię­cie nadmiaru gru­czołu pro­staty z jego cen­tral­nej czę­ści.

Jednym z minimalnie inwazyjnych zabiegów jest holmowa enukleacja gruczolaka stercza, inaczej HoLEP. Jest to zabieg, w trakcie którego usuwa się nadmierną tkankę gru­czołu hamu­jącą prze­pływ moczu. Do wykonania procedury wyko­rzy­stu­je się laser holmowy, który pozwala lekarzowi bezboleśnie usunąć przerost.

Zabieg wykonywany metodą HoLEP pozwala zachować usuniętą tkankę, przez co można ją zbadać i określić jej charakter. W porównaniu do starszych metod leczenia HoLEP umożliwia szybką rekonwalescencję oraz pozwala w pełni usunąć przerost gruczołu. Ryzyko powikłań jest minimalne, co sprawia, że metoda jest bezpieczna.

Jakie są wady i zalety lecze­nia far­ma­ko­lo­gicz­nego oraz zabie­gowego?

Sposób leczenia łagodnego przerostu stercza dobiera się na podstawie pozyskanych informacji o danym pacjencie. W trakcie wywiadu pacjent dopytywany jest o występujące objawy, które są klasyfikowane według uciążliwości oraz wpływu na codzienne funkcjonowanie.

Jedną z wielu zalet leczenia zabiegowego jest szybka skuteczność względem leczenia farmakologicznego. Natomiast leczeniem farmakologiczne jest całkowicie nieinwazyjne względem leczenia zabiegowego. Warto jednak wspomnieć, że leczenie farmakologiczne może nieść ze sobą negatywne skutki w postaci spadku libido, a nawet zahamowania wytrysku.

Należy pamiętać, że wymienione powyżej metody nie dają gwarancji całkowitego wyleczenia. W przypadku zabiegu HoLEP, który jest wykonywany w naszym szpitalu, lekarze są w stanie usunąć przerośniętą tkankę.

Jednak po pewnym czasie od wykonania zabiegu może zajść konieczność jego powtórzenia. Wynika to z faktu, że przerost po pewnym czasie może nawrócić. Natomiast leczenie farmakologiczne umożliwia jedynie zmniejszenie przerostu. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, która pozwala nam reagować w przypadku nawrotu schorzenia i w następstwie podjąć kolejne kroki w kierunku jego zatrzymania.

Naj­waż­niej­sza jest dia­gno­styka i wcze­sne lecze­nie

Naj­waż­niej­szym kro­kiem jest pro­fi­lak­tyka i pod­ję­cie lecze­nia łagod­nego prze­ro­stu ster­cza na jak naj­wcze­śniej­szym eta­pie. Dla­tego też tak ważne są coroczne wizyty kon­tro­lne u uro­loga, który skie­ruje na odpo­wied­nie bada­nia. Wstyd to tylko wymówka.

W ramach walki ze schorzeniami prostaty organizowane są akcje informacyjne i nawołujące do działania jak np. Movem­ber czy Mosz­no­władcy. Dotyczą one co prawda profilaktyki raka prostaty, ale zachęcamy do uwzględnienia wizyt urologicznych w swoim rocznym kalendarzu profilaktyki zdrowotnej.

Odpowiednio postawiona diagnoza pozwala na dobór optymalnej formy leczenia. Pacjent z łagod­nym roz­rostem ster­cza zawsze powi­nien być pod opieką leka­rza spe­cja­li­sty i ści­śle sto­so­wać się do pro­po­no­wa­nych zale­ceń. Przede wszyst­kim nie wolno prze­ry­wać rozpoczętego lecze­nia, nawet po nastąpie­niu poprawy i regularnie badać prostatę u urologa.

Pod­su­mo­wa­nie

Pro­blem, który dotyka co dru­giego męż­czy­znę, nie powinien być tematem tabu. Regu­larne wizyty lekar­skie, bada­nia i pod­ję­cie lecze­nia łagod­nego prze­ro­stu ster­cza w zna­czący spo­sób mogą popra­wić kom­fort życia. Dla­tego jeśli poja­wiają się jakie­kol­wiek nie­po­ko­jące objawy podczas oddawania moczu, należy jak naj­szyb­ciej zgło­sić się do uro­loga.

Źródła:

http://www.urologiapolska.pl/artykul.php?1916

https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/viewFile/12061/9939

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/245836/szopinski_chlosta_et-al_leczenie_farmakologiczne_lagodnego_rozrostu_stercza_2012.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://www.termedia.pl/Lagodny-rozrost-stercza-8211-diagnostyka-i-leczenie,8,8864,0,0.html