Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn. Jego wczesne wykrycie znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie, a regularne badania mogą zapobiec chorobie. Jakie są objawy i możliwości leczenia raka prostaty?

Rak prostaty – objawy 

Rak prostaty rozwija się w gruczole krokowym, który jest częścią męskiego układu rozrodczego. Rozpoznanie jego objawów we wczesnym stadium jest trudne, ponieważ mogą one być nieobecne lub na tyle subtelne, że łatwo je zignorować. Sprawdź też, kiedy należy zacząć badać prostatę. Jednak istnieją pewne sygnały, które mogą wskazywać na problemy z prostatą oraz wymagają konsultacji medycznej. Jakie?

Trudności z oddawaniem moczu, zwłaszcza z rozpoczęciem i utrzymaniem strumienia moczu, a także uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. 

Ból w okolicach miednicy, dolnej części pleców lub w górnej części ud.

Obecność krwi w moczu lub nasieniu.

Problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem erekcji.

Rak prostaty – przyczyny 

Rozwój raka prostaty, podobnie jak wielu innych nowotworów, jest złożonym procesem, na który wpływa wiele czynników. Pomimo intensywnych badań precyzyjne przyczyny raka prostaty nie zostały w pełni poznane, ale zidentyfikowano kilka kluczowych czynników ryzyka, takich jak:

wiek – ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem, zwłaszcza po 50. roku życia. Większość przypadków raka prostaty diagnozuje się u mężczyzn po 65. roku życia;

historia rodzinnego występowania raka – mężczyźni, u których ojciec lub brat chorowali na raka prostaty, mają wyższe ryzyko zachorowania, zwłaszcza jeśli rak prostaty w rodzinie był diagnozowany w młodszym wieku;

rasa – badania wykazały, że mężczyźni afroamerykańscy są bardziej narażeni na rozwój raka prostaty niż mężczyźni innych ras. Ponadto rozwija się on u nich w bardziej agresywną formę;

dieta i styl życia – dieta wysokotłuszczowa, zwłaszcza bogata w tłuszcze zwierzęce, oraz nadwaga i otyłość mogą nie tylko zwiększać ryzyko rozwoju raka prostaty, ale również wpływać na jego agresywność.

Nowotwór prostaty odpowiada za 20% przypadków złośliwych nowotworów diagnozowanych u mężczyzn w Polsce. W 2020 r. wskaźnik zachorowań na ten typ raka osiągnął poziom 38,7 na 100 000 mężczyzn, co umieściło go na pierwszym miejscu wśród wszystkich złośliwych nowotworów w tej grupie. Natomiast wskaźnik śmiertelności z tego powodu wyniósł 10,6 na 100 000, co plasuje raka prostaty na drugim miejscu wśród najczęstszych przyczyn śmierci spowodowanych nowotworami u mężczyzn. Najczęściej chorobę wykrywa się u panów, którzy przekroczyli 50. rok życia. Rzadko występuje u mężczyzn w młodszym wieku.

Rak prostaty – rokowania

W gabinecie lekarskim pojawia się wiele obaw i wątpliwości, gdy specjalista stawia diagnozę: rak prostaty. Ile się żyje? Odpowiedź na to pytanie zależy od m.in. stadium choroby w momencie diagnozy, ale także wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia oraz typu i agresywności nowotworu. 

W przypadku pacjentów poddanych radykalnemu leczeniu, czyli operacyjnemu usunięciu prostaty, wskaźnik przeżycia po 5 latach oscyluje między 70 a 85%, natomiast wskaźnik przeżycia po 10 latach waha się w przedziale 50–75%. 

Pacjenci, którzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego, doświadczają postępu choroby w różnym czasie po rozpoczęciu terapii hormonalnej, jednak zazwyczaj następuje to po upływie 18 do 36 miesięcy od jej włączenia. 

Osoby leczone metodami nieoperacyjnymi z lokalnie zaawansowanym rakiem prostaty mają średni czas przeżycia około 4,5 roku, podczas gdy pacjenci z zaawansowanym stadium raka prostaty z przerzutami żyją średnio od 3 do 5 lat lub nawet dłużej.

Dla pacjentów, u których rak prostaty zostaje wykryty we wczesnym stadium, ograniczony do prostaty, rokowania są zazwyczaj bardzo dobre. W przypadku gdy rak prostaty jest bardziej zaawansowany lub się rozprzestrzenił (np. do węzłów chłonnych, kości lub innych organów), rokowania stają się mniej optymistyczne, ale nadal istnieje wiele opcji leczenia, które mogą przedłużyć życie i poprawić jego jakość.

Sprawdź nowoczesne leczenie raka prostaty.

Rak prostaty – leczenie

Obecnie, medycyna onkologiczna oferuje wiele metod leczenia raka prostaty, ich dobór zależy m.in. od stadium i agresywności choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Czekanie z aktywnym nadzorem

W przypadku bardzo wolno rosnących nowotworów, które nie powodują objawów i są ograniczone do prostaty, często zaleca się czekanie z aktywnym nadzorem. Oznacza to regularne monitorowanie stanu zdrowia, w tym poziomu PSA, badania palpacyjnego prostaty przez odbytnicę (DRE) i powtarzanych biopsji prostaty, aby śledzić ewentualny rozwój choroby. Ta strategia pozwala uniknąć lub opóźnić skutki uboczne związane z bardziej inwazyjnymi metodami leczenia.

Prostatektomia

Prostatektomia, czyli chirurgiczne usunięcie prostaty, to jedna z głównych metod leczenia raka prostaty. Mimo że jest skuteczna w eliminacji raka, wiąże się również z ryzykiem powikłań, takich jak nietrzymanie moczu i dysfunkcja erekcji.

Radioterapia

Radioterapia wykorzystuje promieniowanie do niszczenia komórek nowotworowych. Może być stosowana zewnętrznie lub wewnętrznie. Radioterapia jest często wybierana przez pacjentów chcących uniknąć skutków ubocznych związanych z operacją, choć może również powodować problemy z moczem i funkcją seksualną.

Terapia hormonalna

Terapia hormonalna, znana również jako terapia antyandrogenna, ma na celu zmniejszenie poziomu męskich hormonów (androgenów), które mogą przyczyniać się do wzrostu komórek rakowych prostaty. Można ją stosować samodzielnie lub w połączeniu z radioterapią albo przed zabiegiem chirurgicznym, aby zmniejszyć rozmiar guza. Terapia hormonalna jest skuteczna w kontrolowaniu rozprzestrzeniania się raka, ale może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak przyrost masy ciała, utrata masy mięśniowej, uderzenia gorąca i zmniejszone libido.

Chemioterapia

Chemioterapia może być stosowana w przypadkach zaawansowanego raka prostaty, który rozprzestrzenił się poza prostatę i nie reaguje na terapię hormonalną. Może skutecznie kontrolować chorobę i złagodzić objawy, ale wiąże się z możliwością wystąpienia różnych skutków ubocznych, takich jak nudności, utrata apetytu, utrata włosów, zmęczenie i podatność na infekcje.

Profilaktyka raka prostaty

Profilaktyka raka prostaty koncentruje się na działaniach, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju tego nowotworu. Chociaż nie ma pewnej metody zapobiegania rakowi prostaty, istnieje kilka rekomendowanych praktyk zdrowotnych i zmian w stylu życia, które mogą obniżyć ryzyko jego wystąpienia. Są to:

Zdrowa dieta – zwłaszcza spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i przetworzonych produktów mięsnych, zwiększenie spożycia ryb bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3,

Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia i utrzymanie zdrowej wagi,

Ograniczenie alkoholu i unikanie palenia,

Regularne badania przesiewowe.

Rak prostaty – podsumowanie 

Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn na całym świecie. Na szczęście wczesne wykrycie zwiększa powodzenie leczenia i poprawia rokowania. Istotne jest jednak, aby jak najszybciej wdrożyć zmiany w stylu życia, co może pomóc w skutecznym zapobieganiu rozwojowi raka prostaty. Jak się okazuje, wiedza i świadomość są najważniejszymi narzędziami w walce z tym nowotworem, ponieważ umożliwiają mężczyznom odpowiednio szybką reakcję już na pierwsze objawy choroby.

Bibliografia:

A. Antoniewicz, A. Borkowski, E. Senkus-Konefka i in., Zalecenia dotyczące postępowania w raku gruczołu krokowego — konferencja okrągłego stołu, „Onkologia w Praktyce Klinicznej”, nr 3 (3) 2007. 

A. Borówka, R. Sosnowski, Poradnik dla mężczyzn. Choroby gruczołu krokowego, „Przegląd Urologiczny”, nr 5 (39) 2006.

National Cancer Institute of United States, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej oraz Fundacja Tam i z Powrotem, Co warto wiedzieć. Rak gruczołu krokowego, Warszawa 2014. 

https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-gruczolu-krokowego-leczenie [dostęp 6.03.2024 r.]

Częstomocz to potrzeba częstego oddawania moczu, która może prowadzić do znacznego dyskomfortu, zakłócać codzienne funkcjonowanie oraz pogarszać jakość życia. Jakie są jego przyczyny i objawy? Czy da się wyleczyć częstomocz? Wyjaśniamy w naszym artykule!

Co to jest częstomocz i jakie są jego objawy? 

Częstomocz, medycznie określany jako poliuria, charakteryzuje się zwiększoną częstotliwością oddawania moczu. Osoby cierpiące na częstomocz mogą odczuwać potrzebę korzystania z toalety znacznie częściej, niż jest to normalne, często bez zwiększonego spożycia płynów. Ten stan może mieć poważny wpływ na codzienne życie, zakłócając rutynowe aktywności, sen oraz obniżając ogólne poczucie komfortu.

Częstomocz – objawy

Objawy częstomoczu mogą się różnić, ale głównym sygnałem jest częste oddawanie moczu:

powyżej 8 razy w ciągu dnia, nawet jeśli ilość wydalanego moczu za każdym razem jest niewielka,

więcej niż 2 przebudzenia w nocy, aby oddać mocz (nykturia),

nagła, niekontrolowana potrzeba oddania moczu (pilność moczowa).

Częstomoczowi mogą towarzyszyć także inne objawy, które zależą od wyjściowego schorzenia, są to m.in.: krew lub zmiana zapachu moczu, gorączka, dreszcze, wymioty, złe samopoczucie, zaczerwienienie okolic intymnych czy ból brzucha i okolicy lędźwiowej. Sprawdź też, jakie mogą być przyczyny bólu miednicy. Co istotne, częstomocz nie jest sam w sobie chorobą, ale raczej symptomem wskazującym na inne, potencjalnie poważne problemy zdrowotne. Dlatego też obserwacja i zgłaszanie tego objawu lekarzowi może pomóc we wczesnym wykryciu i leczeniu podstawowej przyczyny, zanim rozwiną się bardziej poważne dolegliwości.

Częstomocz – przyczyny

Częstomocz może być spowodowany różnymi przyczynami, ale zazwyczaj są to:

zakażenia dróg moczowych,

cukrzyca typu 1 i typu 2,

nadmierne spożycie płynów (zwłaszcza z kofeiną lub alkoholem), 

stosowanie leków diuretycznych (moczopędnych),

hiperaktywność pęcherza,

nowotwór pęcherza,

kamica nerkowa,

uszkodzenie rdzenia kręgowego,

niedoczynność przysadki mózgowej,

guzy przydatków lub mięśniaki macicy u kobiet,

ciąża,

problemy z prostatą u mężczyzn (sprawdź tekst o tym, co to jest prostata), zaburzenia endokrynologiczne,

choroby neurologiczne, 

czynniki psychologiczne.

Częstomocz – jak leczyć? 

Jeśli doświadczamy potrzeby zbyt częstego oddawania moczu, ważnet, aby podjąć odpowiednie kroki w celu zdiagnozowania i leczenia potencjalnej przyczyny tego stanu. Jakie?

Dokumentacja objawów

Zacznijmy od zapisywania swoich objawów, w tym częstotliwości i ilości wydalanego moczu, zmian w jego wyglądzie, odczuwanego bólu lub dyskomfortu podczas mikcji oraz innych dolegliwości, takich jak zmęczenie czy wzmożone pragnienie. Ta dokumentacja będzie pomocna dla lekarza.

Wizyta u lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ)

Kolejnym krokiem powinno być umówienie wizyty u lekarza rodzinnego lub internisty. Lekarz przeprowadza wywiad medyczny, ocenia objawy i może zlecić wstępne badania, aby zdiagnozować prawdziwy powód, który powoduje częstomocz. Jakie badania są potrzebne? Zazwyczaj w przypadku częstomoczu lekarz może zalecić:

badania moczu, krwi, urodynamiczne badanie pęcherza moczowego, USG układu moczowego, cystoskopię, badania neurologiczne czy testy hormonalne.

Skierowanie do specjalisty

W zależności od podejrzewanej przyczyn lekarz POZ może skierować Cię do specjalisty takiego jak urolog (specjalista od układu moczowego), ginekolog (u kobiet, jeśli podejrzewa się przyczyny związane z układem rozrodczym), endokrynolog (w przypadku podejrzenia problemów hormonalnych) lub nefrolog (specjalista od chorób nerek).

Leczenie częstomoczu

Po zdiagnozowaniu przyczyny lekarz przedstawi plan leczenia. Może obejmować zmiany w diecie i stylu życia, farmakoterapię, ćwiczenia fizyczne wzmacniające mięśnie dna miednicy, czy w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne. 

Zmiany w stylu życia

W międzyczasie można wprowadzić pewne zmiany w swoim stylu życia, które mogą pomóc w redukcji objawów, takie jak ograniczenie spożycia płynów przed snem, unikanie napojów zawierających kofeinę i alkohol oraz regularne ćwiczenia.

Monitorowanie postępów

Po rozpoczęciu leczenia ważne jest monitorowanie stanu zdrowia i postępów zastosowanego planu leczenia. Jeśli objawy nie ulegają poprawie lub nasilają się, należy ponownie skonsultować się z lekarzem.

Częstomocz na tle nerwowym – jak leczyć?

Częste oddawanie moczu na tle nerwowym zwane także nerwicą pęcherza, zazwyczaj wynika z czynników psychologicznych. Stres, niepokój czy inne zaburzenia emocjonalne mogą wpływać na zbyt częste parcie na pęcherz, co może wymagać szczególnego podejścia terapeutycznego. Leczenie tego typu częstomoczu wymaga zintegrowanego podejścia, skupiającego się zarówno na umyśle, jak i ciele. Jak leczyć częstomocz na tle nerwowym?

Terapia behawioralna i psychologiczna

Zmniejszeniu częstotliwości oddawania moczu może pomóc trening pęcherza, który polega na stopniowym przedłużaniu czasu między wizytami w toalecie oraz nauka technik radzenia sobie ze stresem i niepokojem.

Techniki relaksacyjne

Ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne mogą pomóc w zmniejszeniu napięcia nerwowego i ogólnego poziomu stresu oraz poprawić kontrolę nad potrzebą częstego oddawania moczu. Natomiast mindfulness i medytacja pomagają w redukcji stresu i niepokoju, co również może przyczynić się do zmniejszenia częstomoczu.

Leczenie farmakologiczne

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki przeciwlękowe lub antydepresyjne, powinny być one jednak stosowane pod ścisłą kontrolą specjalisty.

Zmiany w stylu życia

Zaleca się ograniczenie kofeiny i alkoholu oraz unikanie nadmiernego spożycia płynów, szczególnie przed snem, a także regularną aktywność fizyczną, która pomaga w redukcji stresu i poprawia ogólne samopoczucie.

Leczenie częstomoczu na tle nerwowym wymaga zintegrowanego podejścia, które obejmuje zarówno interwencje psychologiczne, jak i zmiany w stylu życia. Współpraca z zespołem specjalistów, w tym urologiem, psychologiem i psychiatrą pomaga w skutecznym leczeniu i poprawie jakości życia pacjentów. Ważne, aby pacjenci otwarcie komunikowali się ze swoimi lekarzami na temat swoich objawów i doświadczeń, co umożliwia dostosowanie planu leczenia do ich indywidualnych potrzeb.

Częstomocz – podsumowanie 

Zbyt częste oddawanie moczu może znacząco wpływać na jakość życia, wywołując dyskomfort oraz zakłócając codzienne aktywności i sen. Choć jego przyczyny są zróżnicowane i mogą obejmować zarówno problemy zdrowotne, jak i psychologiczne, podejście do diagnozy i leczenia musi być kompleksowe i indywidualnie dostosowane do potrzeb. Nie warto także ignorować objawów, a szukać profesjonalnej pomocy medycznej, która umożliwi wczesne rozpoznanie i pozbycie się tej przykrej dolegliwości.

Bibliografia:

Interna Szczeklika, red. A Szczeklik, P. Gajewski, Kraków 2019.

Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny, red. A. Borkowski, Warszawa 2006.

Wytyczne postępowania dotyczące nietrzymania moczu u dorosłych, Polskie Towarzystwo Urologiczne.

Prostata to hasło, wokół którego narosło wiele mitów i niedomówień. Pojawia się głównie w negatywnym kontekście, a tymczasem gruczoł krokowy pełni bardzo ważną rolę w męskim układzie moczowo-płciowym. Co warto wiedzieć o prostacie?

Definicja prostaty

Co to jest prostata?  Znana również jako gruczoł krokowy lub stercz występuje u każdego mężczyzny i stanowi część układu moczowo-płciowego. Umiejscowiona jest bezpośrednio pod pęcherzem moczowym, otacza cewkę moczową, a z drugiej strony przylega do odbytnicy. Zazwyczaj prostata ma rozmiar porównywalny do orzecha włoskiego, jednak wraz z wiekiem mężczyzny może się powiększać, powodując m.in. problemy z oddawaniem moczu.

Jakie są funkcje prostaty?

Jakie funkcje pełni męski gruczoł krokowy? Najważniejszą z nich jest wsparcie procesu rozrodczego poprzez produkcję płynu, w którym znajdują się plemniki. Kolejna ważna funkcja prostaty u mężczyzn to kontrola przepływu moczu. 

Szczegółowe funkcje, które pełni męski gruczoł krokowy

Produkcja płynu prostatycznego: prostata produkuje płyn, który stanowi część nasienia i pomaga w odżywianiu oraz transporcie plemników. Jest on odpowiedzialny za około 30% objętości ejakulatu.

Wsparcie dla funkcji rozrodczej: płyn prostatyczny zawiera substancje, które pomagają plemnikom przetrwać i przemieszczać się. Jest on alkaliczny, co pomaga zneutralizować kwaśne środowisko pochwy, umożliwiając plemnikom dłuższe przetrwanie i zwiększając szanse na zapłodnienie.

Kontrola przepływu moczu: prostata otacza cewkę moczową, która przewodzi mocz z pęcherza na zewnątrz ciała. Gruczoł krokowy może wpływać na przepływ moczu, zwłaszcza u starszych mężczyzn, kiedy dochodzi do powiększenia stercza.

Jakie są powszechne problemy związane z prostatą?

Problemy z prostatą są dość powszechne – szczególnie wśród starszych mężczyzn, choć nie jest to reguła. Gruczoł krokowy zaczyna się powiększać dość wcześnie, a na pierwsze problemy z prostatą po 30. roku życia uskarża się znaczny odsetek panów. O jakich dolegliwościach mowa? Przede wszystkim o bólu przy oddawaniu moczu i trudnościach z całkowitym opróżnieniem pęcherza, a także o zaburzeniach erekcji, bólu krocza w codziennych sytuacjach lub podczas wytrysku. 

3 najczęściej spotykane problemy z prostatą

Łagodny rozrost prostaty

Pod tą nazwą kryje się niezłośliwe, fizjologiczne powiększenie prostaty, które najczęściej występuje u mężczyzn po 50. roku życia. 

Objawy przerostu prostaty mogą obejmować:

trudności w rozpoczynaniu oddawania moczu, 

słaby lub przerywany strumień moczu, 

częste oddawanie moczu, w tym w nocy,

nietrzymanie moczu,

uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Leczenie przerostu prostaty może obejmować leki, zmiany w stylu życia, a w niektórych przypadkach zabiegi chirurgiczne.

Zapalenie prostaty

Zapalenie gruczołu krokowego to stan spowodowany najczęściej infekcją bakteryjną, choć miewa też inne podłoże. Może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Długo- i krótkotrwałe zapalenie stercza to najczęściej występujące problemy z prostatą w młodym wieku – zwykle dotykają mężczyzn poniżej 50. roku życia. 

Charakterystyczne objawy zapalenia prostaty to:

ból w okolicy miednicy, pachwin, prącia, odbytu,

trudności i ból podczas oddawania moczu, 

bolesny częstomocz,

pieczenie i ropny wyciek z cewki moczowej,

gorączka,

zaburzenia erekcji i ból podczas wytrysku.

Leczenie zapalenia prostaty zależy od typu i przyczyny wystąpienia dolegliwości. Zwykle obejmuje ono antybiotyki i leki przeciwzapalne.

Rak prostaty

Nowotwór gruczołu krokowego to jedna z najczęstszych form raka u mężczyzn. We wczesnych stadiach często nie daje wyraźnych objawów, a późniejsze symptomy mogą być podobne do tych przy przeroście prostaty. Należą do nich:

częstomocz,

stałe parcie na pęcherz,

ból przy oddawaniu moczu.

Rozpoznanie raka prostaty opiera się na badaniu fizykalnym (badanie per rectum), poziomie PSA (antygenu swoistego dla prostaty) we krwi oraz biopsji. Opcje leczenia obejmują zwykle radioterapię, hormonoterapię, chemioterapię oraz operacje.

Jak leczyć prostatę?

Problemy z prostatą mogą pojawić się u każdego mężczyzny, bez względu na wiek. Dlatego też bardzo ważne jest, aby panowie regularnie poddawali się badaniom profilaktycznym, które pozwolą na wczesnym etapie zdiagnozować dolegliwości, związane z gruczołem krokowym. Jaki lekarz leczy prostatę? Narządem tym, podobnie jak innymi problemami z układem moczowym, zajmuje się urolog. Podczas wizyty specjalista przeprowadza zawsze badanie fizykalne, pyta o dotychczasową historię medyczną, a także o choroby urologiczne w rodzinie, a następnie w razie potrzeby zleca dodatkowe badania. Należą do nich:

USG,

badanie moczu,

badanie krwi – morfologia i poziom antygenu PSA,

cystoskopia,

badania urodynamiczne,

rezonans magnetyczny,

biopsja prostaty.

Więcej o rekomendowanych badaniach prostaty.

Jak się leczy prostatę? Wybór metody jest zawsze dostosowywany do indywidualnych potrzeb pacjenta. Leczenie chorób gruczołu krokowego może obejmować:

Farmakoterapię, czyli przyjmowanie leków takich jak alfa-blokery i inhibitory 5-alfa-reduktazy. W przypadku bakteryjnego zapalenia prostaty są to antybiotyki i leki przeciwzapalne,

Operacje, mające na celu usunięcie fragmentów przerośniętego gruczołu, który uciska cewkę moczową.

W przypadku nowotworu leczenie prostaty polega na:

Hormonoterapii (przyjmowaniu leków hamujących wzrost nowotworu),

Chemioterapii,

Radioterapii.

Podsumowanie

Prostataodgrywa znaczącą rolę w życiu każdego mężczyzny. Zdrowy gruczoł krokowy przyczynia się do skutecznej funkcji rozrodczej, a także do kontroli przepływu moczu. Należy jednak wiedzieć, że wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia problemów z prostatą, takich jak łagodny rozrost prostaty, zapalenie prostaty czy rak prostaty, więc panowie powinni regularnie odwiedzać urologa i kontrolować stan swojego zdrowia.

Źródła:

https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/viewFile/12061/9939 [Dostęp: 2.02.2024]