Choroby układu moczowego – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, diagnostyka

Lista schorzeń nerek obejmuje zarówno łagodne infekcje, jak i choroby przewlekłe czy nowotwory. Poniżej kilka przykładów:

Każda z tych jednostek chorobowych może rozwijać się inaczej, ale łączy je fakt, że nieleczone prowadzą do pogorszenia jakości życia i uszkodzenia nerek.

Przyczyny chorób układu moczowego są złożone – często na ich rozwój wpływa nie jeden, a kilka czynników. Do najczęstszych powodów należą infekcje bakteryjne, szczególnie wywołane przez pałeczki jelitowe Escherichia coli. Bakterie te mogą przemieszczać się z okolic odbytu do cewki moczowej, a następnie w górę dróg moczowych. Z tego powodu kobiety, ze względu na krótszą cewkę moczową, częściej cierpią na nawracające zakażenia.

Nie mniej istotne są czynniki anatomiczne i hormonalne. U mężczyzn po 50. roku życia dominującym problemem staje się łagodny przerost gruczołu krokowego. Powiększona prostata uciska na cewkę moczową, utrudniając oddawanie moczu. Z kolei u seniorów – niezależnie od płci – znaczenie ma osłabienie mięśni dna miednicy, które prowadzi np. do nietrzymania moczu.

Rozwój chorób układu moczowego mogą też przyspieszać inne schorzenia, w tym cukrzyca, choroby neurologiczne, a nawet przewlekłe zaparcia. U dzieci częstą przyczyną jest wada anatomiczna odpływu pęcherzowo-moczowodowego.

Pierwsze symptomy bywają różne w zależności od rodzaju choroby. Infekcje dolnych dróg moczowych objawiają się pieczeniem i częstym parciem na pęcherz, podczas gdy kamica powoduje gwałtowny, promieniujący ból określany jako kolka nerkowa.

Wiele chorób daje jednak objawy wspólne. Pacjenci skarżą się na ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu, zmieniony zapach i kolor moczu, gorączkę, osłabienie, a czasem nawet krwiomocz. Przy przerostach prostaty pojawia się słaby strumień moczu i konieczność częstych wizyt w toalecie nocą. U osób starszych nietrzymanie moczu prowadzi do podrażnień skóry i stanów zapalnych okolic intymnych.

Podstawą rozpoznania chorób układu moczowego niezmiennie pozostają: wywiad lekarski oraz badania laboratoryjne. Analiza moczu pozwala wykryć obecność leukocytów, bakterii, białka czy krwi. Badania krwi oceniają funkcję nerek, sprawdzając stężenie kreatyniny i mocznika.

W wielu przypadkach wykonuje się USG jamy brzusznej i miednicy, które pokazuje obecność złogów, guzów czy powiększonego pęcherza. W diagnostyce kamicy przydatne bywają badania takie, jak RTG lub tomografia komputerowa. U mężczyzn badanie per rectum pomaga ocenić stan prostaty. W trudniejszych przypadkach stosuje się cystoskopię, która umożliwia obejrzenie wnętrza pęcherza moczowego.

Pierwszym kontaktem powinien być lekarz rodzinny, który zleci podstawowe badania. Następnie pacjent trafia do urologa, a w przypadku problemów nerkowych – do nefrologa. Kobiety mogą też potrzebować konsultacji ginekologicznej, szczególnie gdy problemy dotyczą dróg rodnych i moczowych jednocześnie.

Sposób terapii zależy od rodzaju choroby i jej nasilenia. Leczenie może mieć charakter zachowawczy, farmakologiczny, naturalny/domowy (wspomagająco) lub operacyjny.

W zakażeniach układu moczowego podstawą są antybiotyki, dobierane na podstawie posiewu. Przy przerostach prostaty stosuje się leki rozkurczające mięśnie gładkie stercza oraz preparaty zmniejszające objętość gruczołu. Leki przeciwbólowe i rozkurczowe łagodzą objawy kamicy. W chorobach nowotworowych farmakoterapia bywa uzupełnieniem chirurgii lub radioterapii.

W łagodnych postaciach infekcji pomocne okazuje się zwiększenie ilości spożywanych płynów, najlepiej wody i naparów ziołowych o działaniu moczopędnym. Popularne są preparaty z żurawiną, które mogą zmniejszać ryzyko nawrotów infekcji. Wspierająco działa też dieta bogata w błonnik (ograniczająca zaparcia) oraz staranna higiena intymna. Regularne opróżnianie pęcherza i unikanie wychłodzenia okolic lędźwi także ma znaczenie.

Interwencje chirurgiczne wykonuje się w poważniejszych przypadkach. W celu leczenia dużych kamieni nerkowych wykonuje się zabiegi ich kruszenia lub usuwania. U mężczyzn z ciężkim przerostem prostaty stosuje się resekcję gruczołu krokowego przez cewkę moczową. Również w onkologii operacja bywa pierwszą i najskuteczniejszą metodą, szczególnie w raku pęcherza czy nerki.

Chociaż nie na wszystkie czynniki mamy wpływ, wiele chorób układu moczowego można ograniczyć dzięki prostym nawykom. Przede wszystkim chodzi o:

Oprócz tego duże znaczenie ma aktywność fizyczna, dieta bogata w warzywa i owoce, a także kontrola chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie.

Choroby układu moczowego są częste i mogą dotyczyć osób w każdym wieku. Choć objawy bywają nieprzyjemne, szybka diagnostyka i odpowiednie leczenie pozwalają je skutecznie opanować. Warto reagować na pierwsze sygnały, takie jak pieczenie przy oddawaniu moczu, krwiomocz czy bóle w okolicy lędźwiowej. Proste badania, np. analiza moczu czy USG, dają wiele odpowiedzi. Regularna profilaktyka i zdrowy tryb życia to najlepsza ochrona przed rozwojem poważnych problemów.

Bibliografia