Gruczolak prostaty (gruczołu krokowego) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Gruczolak prostaty – co to jest?

Co to jest gruczolak prostaty (BPH)? To nienowotworowy rozrost tkanki gruczołowej, który powoduje powiększenie prostaty i ucisk na cewkę moczową. Prostata znajduje się tuż pod pęcherzem moczowym i odpowiada za produkcję części płynu nasiennego. Kiedy dochodzi do jej przerostu, pojawiają się dolegliwości związane z utrudnionym przepływem moczu.

Czy gruczolak prostaty to rak? Nie. Choć oba schorzenia mogą wywoływać podobne objawy, rak charakteryzuje się złośliwym rozrostem komórek, podczas gdy gruczolak rośnie w sposób łagodny. Niemniej jednak zawsze należy wykonywać badania kontrolne, aby wykluczyć obecność nowotworu.

Gruczolak prostaty – przyczyny

Przyczyny łagodnego rozrostu gruczołu krokowego są złożone, ale dominującą rolę odgrywają zmiany hormonalne związane ze starzeniem się organizmu.

Testosteron i dihydrotestosteron (DHT) – to właśnie przekształcanie testosteronu w DHT stymuluje wzrost komórek prostaty.
Wiek – ryzyko rozwoju BPH znacząco wzrasta po 50. roku życia.
Predyspozycje genetyczne – mężczyźni, których ojcowie lub dziadkowie mieli problemy z przerostem prostaty, są bardziej narażeni.
Styl życia – brak aktywności, otyłość i dieta bogata w tłuszcze zwierzęce mogą zwiększać ryzyko.
Choroby towarzyszące – nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 i zespół metaboliczny sprzyjają rozwojowi przerostu prostaty, wpływając na gospodarkę hormonalną i naczyniową.

Gruczolak prostaty – objawy

Powiększona prostata prowadzi do ucisku na cewkę moczową i zaburzeń w odpływie moczu. Do najczęściej zgłaszanych objawów należą:

Częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy,
Trudności z rozpoczęciem mikcji,
Przerywany lub słaby strumień moczu,
Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
Nagłe parcie na mocz.

Objawy te często rozwijają się stopniowo. Pacjenci nierzadko bagatelizują pierwsze sygnały choroby, co może prowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak całkowite zatrzymanie moczu. Typowa sytuacja to konieczność kilkukrotnego wstawania w nocy do toalety, przerywany sen i zmęczenie następnego dnia.

Powikłania nieleczonego gruczolaka

Zlekceważony gruczolak prostaty może skutkować:

Zatrzymaniem moczu,
Nawracającymi infekcjami dróg moczowych,
Powstawaniem kamieni w pęcherzu,
Niewydolnością nerek z powodu zastoju moczu.

Dlatego nawet łagodne objawy warto skonsultować z lekarzem, aby uniknąć długotrwałych konsekwencji.

Diagnostyka gruczolaka prostaty

Lekarzem, do którego należy się zgłosić w przypadku dolegliwości, jest urolog. W wielu przypadkach to właśnie on decyduje o dalszym postępowaniu i doborze terapii. Rozpoznanie opiera się na połączeniu wywiadu, badania fizykalnego oraz testów laboratoryjnych i obrazowych.

Badanie per rectum (DRE) – pozwala ocenić wielkość i konsystencję prostaty.
PSA (antygen specyficzny dla prostaty) – jego poziom bywa podwyższony zarówno w BPH, jak i w raku prostaty, dlatego interpretacja wymaga ostrożności.
USG – umożliwia ocenę wielkości gruczołu i zalegania moczu.
Uroflowmetria – badanie przepływu moczu, które wskazuje na stopień utrudnienia odpływu.
Badanie moczu – przydatne w ocenie infekcji i obecności krwi.

Gruczolak prostaty – leczenie

Sposób leczenia zależy od nasilenia objawów, wieku pacjenta oraz jego ogólnego stanu zdrowia. Na początkowym etapie można wprowadzić zmiany stylu życia obejmujące:

Ograniczenie kofeiny i alkoholu,
Unikanie wieczornego picia dużych ilości płynów,
Regularną aktywność fizyczną,
Utrzymywanie prawidłowej masy ciała.

Leczenie farmakologiczne gruczolaka prostaty

W bardziej zaawansowanych przypadkach specjalista może zdecydować o konieczności wprowadzenia farmakoterapii. Do standardowo stosowanych leków należą:

Alfa-blokery – rozluźniają mięśnie wokół szyi pęcherza i prostaty, ułatwiając oddawanie moczu.
Inhibitory 5-alfa-reduktazy – zmniejszają objętość gruczołu poprzez obniżenie poziomu DHT.

Kiedy potrzebna jest operacja usunięcia gruczolaka prostaty?

Kiedy farmakoterapia nie przynosi efektów lub objawy są bardzo nasilone, stosuje się metody zabiegowe:

Resekcja prostaty – najczęściej wykonywana operacja usunięcia nadmiaru tkanki,
Laserowe usuwanie prostaty – mniej inwazyjna technika wykorzystująca energię lasera,
Nowoczesne, minimalnie inwazyjne zabiegi, takie jak wodna ablacja czy implanty cewkowe, poszerzające drogi moczowe.

Choć każda metoda ma swoje zalety i ograniczenia, wspólnym celem pozostaje poprawa przepływu moczu i zmniejszenie dolegliwości.

Naturalne i wspomagające metody leczenia

Niektórzy pacjenci korzystają z preparatów roślinnych, takich jak palma sabałowa. Badania naukowe nie dają jednoznacznych dowodów na ich skuteczność, ale część osób odczuwa poprawę. Ważne, aby każdą terapię uzgodnić z lekarzem i nie rezygnować z konwencjonalnego leczenia.

Profilaktyka gruczolaka prostaty

Choć nie można całkowicie zapobiec rozrostowi prostaty, warto:

Zgłaszać się na regularne wizyty kontrolne urologa po 50. roku życia,
Prowadzić aktywny tryb życia,
Utrzymywać prawidłową, zbilansowaną dietę bogatą w warzywa i błonnik,
Dbać o prawidłowe ciśnienie i poziom cukru we krwi.

Do profilaktyki warto też podejść w szerszym ujęciu. Ograniczenie palenia papierosów, redukcja spożycia alkoholu, unikanie nadwagi i codzienny ruch to nawyki, które wspierają zdrowie całego układu moczowo-płciowego. Dobrze działa także kontrola ilości przyjmowanych płynów – picie wody w ciągu dnia przy jednoczesnym zmniejszeniu podaży przed snem pozwala zminimalizować nocne wizyty w toalecie i poprawia jakość snu. Wczesne reagowanie na niepokojące objawy to najlepsza metoda, by uniknąć komplikacji i zachować sprawność w późniejszych latach.

Gruczolak prostaty – najczęściej zadawane pytania

Co to jest gruczolak gruczołu krokowego? To inna nazwa łagodnego rozrostu prostaty, nienowotworowej zmiany polegającej na powiększeniu tego gruczołu.
Czy gruczolak prostaty to nowotwór? Nie. To łagodny rozrost tkanki, choć objawy mogą przypominać raka prostaty.
Jak wyleczyć gruczolaka prostaty? Leczenie obejmuje farmakoterapię, a w cięższych przypadkach zabieg operacyjny. Dobór metody zależy od stopnia nasilenia dolegliwości.
Jakie są rokowania przy gruczolaku prostaty? Przy właściwym leczeniu rokowania są bardzo dobre. Większość pacjentów po terapii wraca do normalnego funkcjonowania. Nieleczony przerost prostaty może jednak prowadzić do groźnych powikłań – od niewydolności nerek po konieczność pilnej operacji. Dlatego regularna kontrola jest tak ważna.

Gruczolak prostaty – podsumowanie

Gruczolak prostaty jest powszechnym, ale w pełni możliwym do kontrolowania schorzeniem. Nie jest rakiem, choć jego objawy wymagają dokładnej diagnostyki, aby wykluczyć chorobę nowotworową. Regularne badania, zdrowy tryb życia i współpraca z lekarzem pozwalają skutecznie ograniczyć dolegliwości i poprawić jakość życia.

Bibliografia