Co to jest nietrzymanie moczu i kogo dotyczy ten problem?
Nietrzymanie moczu, znane także pod nazwą „inkontynencja”, to mimowolne oddawanie moczu w sytuacjach innych niż wizyta w toalecie. Osoba zmagająca się z tą dolegliwością traci kontrolę nad pęcherzem i otaczającymi go mięśniami. To sprawia, że mocz wycieka samoczynnie, na przykład podczas ćwiczeń, kaszlu czy zwykłych, codziennych czynności. Inkontynencja moczu jest problemem zdrowotnym, który dotyka osób w różnym wieku, zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Szczególnie narażone na nietrzymanie moczu są kobiety w ciąży oraz osoby starsze ze względu na zmiany hormonalne i osłabienie mięśni dna miednicy. Warto jednak wiedzieć, że chociaż dolegliwość ta częściej dotyczy pań, to mężczyźni również mogą z nią cierpieć – zwłaszcza ci z problemami prostaty.
Sprawdź też, czym jest częste oddawanie moczu u mężczyzn (częstomocz).
Rodzaje nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu może mieć różny stopień nasilenia – od kropelkowego (do 50 mililitrów w ciągu 4 godzin), przez lekkie, średnie, ciężkie (od 50 do 300 ml), aż po bardzo ciężkie (powyżej 300 mililitrów w ciągu 4 godzin). W pierwszym przypadku oznacza to niewielkie ilości moczu na bieliźnie w trakcie dnia, w najbardziej zaawansowanej odmianie chory praktycznie w całości traci władzę nad czynnościami fizjologicznymi.
Inkontynencja moczowa klasyfikowana jest jednak nie tylko według poziomu nasilenia objawów, ale także według przyczyny problemu. Najczęściej spotykane rodzaje dolegliwości to:
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu, spowodowane nagłym wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej, np. podczas kaszlu, śmiechu, kichania czy podnoszenia ciężkich przedmiotów,
- Nietrzymanie moczu z powodu nagłego parcia – charakteryzuje się ono nagłą, nieodpartą potrzebą oddania moczu i jest spowodowane nadmierną aktywnością mięśni pęcherza moczowego. Czynnikiem aktywującym potrzebę oddania moczu może być np. odgłos wody płynącej z kranu,
- Nietrzymanie moczu z przepełnienia, które występuje w sytuacji, gdy pęcherz nie opróżnia się całkowicie podczas mikcji, a w efekcie się przepełnia i mocz samoczynnie wycieka,
- Mieszane nietrzymanie moczu: kombinacja różnych typów nietrzymania moczu, najczęściej wysiłkowego i nagłego parcia.
Nietrzymanie moczu może również występować okresowo, np. podczas infekcji bakteryjnej, zapalenia pęcherza, przyjmowania leków moczopędnych, a nawet spożywania zbyt dużej ilości płynów w ciągu dnia.
Nietrzymanie moczu – objawy
Objawy nietrzymania moczu mogą się różnić w zależności od jego rodzaju, ale najczęściej obejmują:
- mimowolne wycieki moczu podczas wykonywania codziennych czynności lub wysiłku, np. kichania, kaszlu,
- częstą potrzebę oddawania moczu, również w nocy,
- odczuwanie nagłego parcia na pęcherz, które jest trudne do opanowania,
- wycieki moczu przy pełnym pęcherzu,
- popuszczanie moczu nawet po opróżnieniu pęcherza.
W przypadku kobiet zdarzają się również takie symptomy, jak ból brzucha podczas mikcji, a także dyskomfort w okolicach podbrzusza i krocza. U mężczyzn niepokojącym sygnałem są również częste wizyty w toalecie w celu oddawania niewielkich ilości moczu, jedynie kilku kropli.
Nietrzymanie moczu – przyczyny
Przyczyny nietrzymania moczu mogą być różnorodne, a u źródła problemu może leżeć m.in. wiek, tryb życia, zmiany hormonalne, choroby przewlekłe czy urazy.
Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia inkontynencji moczowej należą:
- osłabienie mięśni dna miednicy, np. spowodowane ciążą i porodami siłami natury,
- zmiany hormonalne, zwłaszcza u kobiet w okresie menopauzy,
- zaawansowany wiek,
- ciężka praca fizyczna, np. wymagająca podnoszenia ciężkich przedmiotów,
- przerost prostaty u mężczyzn,
- uszkodzenia nerwów kontrolujących pęcherz,
- infekcje dróg moczowych i stany zapalne pęcherza,
- urazy kręgosłupa lub miednicy,
- cukrzyca,
- otyłość,
- częste zaparcia,
- choroby neurologiczne, np. choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane,
- choroby z długotrwałym, nawracającym kaszlem,
- przyjmowanie niektórych leków (np. moczopędne lub rozluźniające mięśnie),
- picie napojów alkoholowych i zawierających kofeinę, a niekiedy także soków z cytrusów.
Leczenie nietrzymania moczu
Leczenie nietrzymania moczu może obejmować różne metody w zależności od jego przyczyny i rodzaju. W terapii stosuje się zarówno metody zachowawcze, jak i środki farmakologiczne, a w zaawansowanych przypadkach – również metody chirurgiczne.
Co pomaga na nietrzymanie moczu?
- Ćwiczenia mięśni kegla w celu wzmocnienia mięśni dna miednicy.
- Zmiana stylu życia i diety, w tym unikanie kofeiny i alkoholu.
- Regularne, kontrolowane oddawanie moczu (zaleca się prowadzenie tzw. dzienniczka mikcji).
- Stosowanie ziół i suplementów, np. wyciągu z żurawiny.
- Fizjoterapia uroginekologiczna.
- Dbanie o higienę intymną w celu uniknięcia infekcji dróg moczowo-płciowych.
- Leki przepisywane przez lekarza, leki cholinolityczne.
Nietrzymanie moczu – leczenie zabiegowe
- Elektrostymulacja mięśni dna miednicy.
- Ostrzykiwanie cewki moczowej komórkami macierzystym.
- Ostrzykiwanie ścian pęcherza toksyną botulinową.
- Wszczepienie beznapięciowej taśmy podtrzymującej cewkę (TOT, TVT),
- Wszczepienie minislingu, czyli minitaśmy.
- Operacje rekonstrukcyjne z wykorzystaniem własnych tkanek wykonywane laparoskopowo.
Inkontynencja moczowa – profilaktyka
Nietrzymanie moczu to problem nie tylko zdrowotny, ale także społeczny. Dolegliwość ta bowiem budzi w pacjentach dyskomfort i poczucie wstydu, co może odbić się na ich kondycji psychicznej. Dlatego też tak ważne jest reagowanie już na pierwsze objawy inkontynencji i szukanie wsparcia specjalisty, a także odpowiednia profilaktyka.
Aby zapobiegać nietrzymaniu moczu, warto:
- regularnie wykonywać ćwiczenia mięśni Kegla, np. poprzez napinanie ich i rozluźnianie w kilku seriach co najmniej 3 razy dziennie,
- utrzymywać zdrową wagę, a w przypadku otyłości lub nadwagi – zredukować ją do optymalnego poziomu,
- stosować dietę bogatą w błonnik w celu uniknięcia zaparć,
- unikać palenia tytoniu,
- unikać używek – alkoholu, kofeiny oraz napojów gazowanych i soków z cytrusów,
- dbać o odpowiednią higienę miejsc intymnych (używać tylko delikatnych kosmetyków, a podczas mycia strumień wody kierować ku tyłowi),
- kontrolować i leczyć infekcje dróg moczowych.
Bardzo ważnym aspektem jest również regularne chodzenie na wizyty kontrolne do lekarza, aby szybko zdiagnozować problem i wdrożyć leczenie nietrzymania moczu.
Nietrzymanie moczu – podsumowanie
Nietrzymanie moczu to problem, który może znacząco obniżyć jakość życia i mieć olbrzymi wpływ na kondycję psychiczną. Na szczęście istnieje wiele sposobów na jego leczenie i zapobieganie. Dzięki właściwej diagnostyce, zastosowaniu odpowiednich terapii i zmianie trybu życia, można skutecznie zminimalizować objawy inkontynencji moczowej i zapobiegać przyszłym nawrotom tej dolegliwości. Jeśli masz problemy z nietrzymaniem moczu, nie wahaj się skonsultować z lekarzem, aby znaleźć najlepsze rozwiązanie dla siebie.
Źródła:
- Wytyczne Zespołu Ekspertów odnośnie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u kobiet z nietrzymaniem moczu i pęcherzem nadreaktywnym, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego 2006-2011.
- Zasady postępowania u chorych z nietrzymaniem moczu, opracowane przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne, 2010
- Co warto wiedzieć o nietrzymaniu moczu? https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/co-warto-wiedziec-o-nietrzymaniu-moczu [Dostęp: 2.08.2024]