Nokturia – co to jest? Objawy, przyczyny i leczenie

Nokturia (inaczej nykturia) jest stanem, w którym osoba odczuwa konieczność oddawania moczu w nocy częściej niż raz, co skutkuje przerwaniem snu. Nykturia może dotykać ludzi w różnym wieku, ale częściej występuje u osób starszych. Warto zaznaczyć, że sporadyczne nocne wizyty w toalecie mogą być normą i nie muszą budzić niepokoju. Jednak gdy stają się nawykiem, to negatywnie wpływają na komfort życia pacjenta. Osoby wybudzające się ze snu wiele razy są później senne i rozdrażnione, a także cierpią na bóle głowy i problemy z koncentracją. 

Głównym objawem nokturii jest częste oddawanie moczu w nocy, co prowadzi do wybudzania się ze snu. W zależności od nasilenia osoba może wstawać do toalety nawet kilka razy w ciągu jednej nocy. Długotrwałe występowanie tego problemu może prowadzić do chronicznego zmęczenia, problemów z koncentracją, a także obniżonej jakości życia.

Nokturia może mieć wiele przyczyn, zarówno związanych z trybem życia, jak i problemami zdrowotnymi. Poniżej omawiamy szczegółowo najczęstsze z nich.

Spożywanie dużych ilości płynów przed snem, zwłaszcza napojów zawierających kofeinę lub alkohol, może prowadzić do nadmiernej produkcji moczu w nocy. Kofeina działa moczopędnie, co zwiększa ilość produkowanego moczu, a alkohol może podrażniać pęcherz moczowy, powodując częstszą potrzebę jego opróżniania. Regularne picie płynów tuż przed snem zaburza cykl snu, prowadząc do częstego wybudzania się i wizyt w toalecie. Aby zredukować częstomocz spowodowany tą przyczyną, zaleca się unikanie picia płynów na 2-3 godziny przed snem oraz ograniczenie spożycia kofeiny i alkoholu.

Dieta bogata w sól może prowadzić do retencji płynów w organizmie, co zwiększa objętość krwi krążącej i w rezultacie ilość produkowanego moczu. W konsekwencji nerki muszą pracować ciężej, aby usunąć nadmiar sodu z organizmu, co często prowadzi do nokturii. Badania wykazują, że ograniczenie spożycia soli w diecie może znacząco zmniejszyć częstotliwość nocnego oddawania moczu. Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych, w tym ograniczenie soli, może przynieść ulgę osobom cierpiącym na częstomocz.

Infekcje dróg moczowych (ZUM) są jedną z najczęstszych przyczyn nokturii, zwłaszcza u kobiet. Stan zapalny wywołany przez bakterie prowadzi do podrażnienia pęcherza moczowego, co zwiększa uczucie potrzeby oddania moczu, nawet gdy pęcherz nie jest pełny. Częste oddawanie moczu w małych ilościach, pieczenie oraz ból podczas mikcji to typowe objawy ZUM, które mogą nasilać się w nocy. Leczenie infekcji za pomocą odpowiednich antybiotyków zazwyczaj szybko przynosi ulgę i eliminuje problem nokturii.

Schorzenia neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, czy udar mózgu mogą zaburzać kontrolę nad pęcherzem moczowym, prowadząc do nokturii. Uszkodzenia układu nerwowego mogą wpływać na sygnały, które regulują procesy oddawania moczu, powodując niekontrolowane skurcze pęcherza. W takich przypadkach nokturia często występuje jako jeden z objawów, towarzysząc innym zaburzeniom neurologicznym. Leczenie tego typu częstomoczu nocnego wymaga kompleksowego podejścia, które może obejmować farmakoterapię, rehabilitację oraz zmiany stylu życia.

Przewlekłe choroby, takie jak niewydolność serca, cukrzyca, czy przewlekła choroba nerek, mogą prowadzić do nokturii poprzez różne mechanizmy. 

W każdym z tych przypadków leczenie nokturii polega na kontrolowaniu choroby podstawowej oraz na odpowiednim zarządzaniu płynami.

Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko wystąpienia nokturii z powodu dodatkowego nacisku na pęcherz moczowy, co prowadzi do jego częstszego opróżniania. Nadmierna masa ciała może także prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz innych schorzeń, które są związane z nokturią. U osób otyłych często obserwuje się także występowanie bezdechu sennego, który również może przyczyniać się do zaburzeń w produkcji moczu w nocy. Skuteczne zarządzanie masą ciała poprzez dietę i aktywność fizyczną może pomóc w redukcji częstotliwości oddawania moczu nocą.

Ciąża jest okresem, w którym kobiety często doświadczają nokturii, zwłaszcza w trzecim trymestrze. Rosnąca macica wywiera nacisk na pęcherz moczowy, zmniejszając jego pojemność i powodując częstszą potrzebę jego opróżniania. Zmiany hormonalne zachodzące w czasie ciąży również wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową, co może zwiększać produkcję moczu w nocy. Nykturia w ciąży jest zazwyczaj przejściowym problemem, który ustępuje po porodzie, choć w niektórych przypadkach może wymagać dostosowania nawyków żywieniowych i picia płynów.

Leczenie nokturii zależy od jej przyczyny, co pokrótce zostało opisane przy powyższych punktach. 

Jeśli nykturia pojawia się regularnie i zaczyna wpływać na jakość snu oraz codzienne funkcjonowanie, należy skonsultować się z lekarzem. Mowa tutaj na m.in. o sytuacjach, gdy nocne pobudki są częste i występują przez co najmniej kilka dni. Szczególnie niepokojące mogą być również przypadki, gdy nokturia występuje nagle, towarzyszą jej inne objawy, takie jak ból, pieczenie przy oddawaniu moczu czy obrzęki. Wizyta u specjalisty pomoże zdiagnozować przyczynę problemu i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Nokturia to dolegliwość, która może znacząco obniżyć jakość życia. Przyczyny jej występowania są różnorodne, począwszy od niewłaściwych nawyków żywieniowych, na poważnych chorobach przewlekłych kończąc. W przypadku jej wystąpienia warto w pierwszej kolejności dokonać zmian w stylu życia, a jeśli to nie przynosi rezultatów, skonsultować się z lekarzem, aby znaleźć i leczyć źródło problemu. Wczesna interwencja może zapobiec długotrwałym konsekwencjom zdrowotnym.

Źródła: