Ból kręgosłupa lędźwiowego – przyczyny, diagnostyka, leczenie, rehabilitacja

W tym samym opracowaniu podano, że do 2050 r. liczba osób cierpiących z powodu bólu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym wzrośnie do 843 milionów. Ocenia się, że już dziś ok. 80% populacji doświadcza go przynajmniej raz w życiu, bez względu na wiek, chociaż największa częstotliwość w wieku 50-55 lat.

Widać więc, że to problem nie tylko ludzi starszych, ale również tych, którzy mają rodziny na utrzymaniu i są aktywni społecznie. Niestety, pojawiające się przewlekle bóle kręgosłupa lędźwiowego ograniczają poruszanie się, a przez to niejednokrotnie wiążą z utratą pracy i zabezpieczenia emerytalnego. Co więcej, wpływają także na pogorszenie zdrowia psychicznego i zaangażowania w relacje rodzinne oraz kontakty z przyjaciółmi. Wszystko to powoduje ogromne obciążenie ekonomiczne społeczeństw.

Bóle lędźwiowe to ogólne określenie dolegliwości zlokalizowanych w dolnej części pleców, poniżej żeber a powyżej pośladków. Często towarzyszy temu napięcie mięśni przykręgosłupowych i ograniczenie zakresu ruchu (np. niemożność wyprostowania się). W niektórych przypadkach ból pojawia się nagle i nasila się przy każdym ruchu. Taki ból jest głęboki, ostry, czasem pojawia się z drętwieniem lub mrowieniem i często promieniuje do biodra, uda czy łydki (np. przy rwie kulszowej).

W innych przypadkach ból kręgosłupa lędźwiowego ma charakter tępy i rozlany i narasta stopniowo. Zazwyczaj pogarsza się po długim staniu, chodzeniu lub siedzeniu i ustępuje po odpoczynku. Z kolei ból o charakterze zapalnym (np. w przebiegu chorób reumatycznych kręgosłupa) pojawia się często w nocy lub nad ranem, jest przewlekły i czasami promieniuje do pachwin czy pośladków.

Przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego są nieswoiste i swoiste. Tych pierwszych, mimo że stanowią większość (90%) wszystkich przypadków, nie można z całą pewnością wytłumaczyć inną diagnozą, taką jak choroba podstawowa, patologia lub uszkodzenie tkanek. Zazwyczaj mają związek z samodegradacją kręgosłupa, do czego przyczynia się m.in. niski poziom aktywności fizycznej, palenie tytoniu, otyłość i wysoki stres fizyczny w pracy.

Bóle swoiste kręgosłupa lędźwiowego najczęściej wynikają z przepukliny krążka międzykręgowego (dyskopatia) bądź chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa), ale odnoszą się też do nieprawidłowości organicznych lub zaburzeń w funkcjonowaniu organów znajdujących się w pobliżu dolnej części kręgosłupa. Wśród nich wymienia się:

W przypadku ostrego, nagłego bólu nie pozostaje nic innego, jak ograniczenie ruchów, odpoczynek i przyjmowanie leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty. Niektórzy stosują także maści, żele i specjalne okłady zmniejszające napięcie mięśni i odczuwanie bólu. Jest to ważne, ponieważ ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia wypróżnienie i oddanie moczu (co prowadzi do kolejnych dolegliwości). Jeżeli taka sytuacja trwa przez 12 godzin, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Należy to zrobić także wtedy, gdy nie następuje poprawa po 3-4 dniach leczenia zachowawczego lub występują:

W większości przypadków pojawienia się bólu kręgosłupa lędźwiowego wystarczy wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który po wstępnej ocenie skieruje pacjenta do odpowiedniego specjalisty – zazwyczaj ortopedy lub neurologa. Bardzo możliwe, że sam zechce przeprowadzić dokładny wywiad i zapyta o:

Jeśli bólowi towarzyszą zaburzenia neurologiczne, a lekarz podejrzewa zmiany organiczne, zapalne lub nowotworowe, zleci dodatkowe badania obrazowe (USG, RTG, MR) i laboratoryjne (OB i CRP) oraz testy reumatyczne (np. czynnik reumatoidalny, HLA-B27).

Leczenie zależy od przyczyny i nasilenia bólu. Z reguły zaczyna się od leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozluźniających mięśnie. Jednak inaczej leczy się dolegliwości układu moczowego, a inaczej reumatoidalne zapalenie stawów. Dlatego należy zaufać lekarzowi i bardzo ostrożnie podchodzić do samoleczenia.

Warto również dodać, że nie ma uniwersalnej pozycji do spania przy bólu kręgosłupa lędźwiowego. Co prawda spanie na boku z ugiętymi nogami lub na plecach z poduszką pod kolanami zmniejszy napięcie w odcinku lędźwiowym (spanie na brzuchu obciąża kręgosłup), ale nie usunie to przyczyn patologii. Również ćwiczenia na ból kręgosłupa lędźwiowego tego nie zrobią. Jeżeli ból pochodzi z prostaty czy macicy lub wynika z urazu, to nie pomogą ćwiczenia, masaże czy krioterapia. Te okazują się skuteczne podczas dolegliwości kręgosłupa o etiologii kostno-mięśniowej, i to w połączeniu z innymi terapiami.

Ból kręgosłupa lędźwiowego to dolegliwość, która ma różne oblicza: łagodną i dającą się wyleczyć metodami zachowawczymi, i ostrą, przewlekłą. Ta pierwsza w większości przypadków mija w przeciągu 2-3 miesięcy. Z kolei druga – bez odpowiedniej, szybkiej reakcji – wpływa destrukcyjnie na życie jednostek i społeczeństwa. Obie mogą dotknąć każdego bez względu na wiek i tryb życia. Dlatego, gdy pojawi się u Ciebie ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa, przejdź do działania: skonsultuj się z lekarzem i zastosuj leczenie adekwatne do przyczyny.

Bibliografia: