Ból w dole brzucha u starszej osoby – objawy, przyczyny, leczenie

Nie każdy rodzaj bólu w dole brzucha niesie ze sobą takie samo ryzyko. Poza tym charakter dolegliwości to kwestia indywidualna, która zależy m.in. od chorób współistniejących czy stylu życia. Ból w dole brzucha może pojawić się nagle lub narastać stopniowo, być tępy lub przeszywający, ograniczony do jednego miejsca lub rozlany, kłujący, rwący, gniotący lub kolkowy. Miewa charakter napadowy lub przewlekły. Czasami nasila się przy ucisku, jedzeniu lub zmianie pozycji.

Rodzaje bólu dzieli się m.in. ze względu na czas trwania, intensywność oraz charakter:

Obserwacja czasu trwania i okoliczności pojawiania się objawów ma ogromne znaczenie dla dalszego postępowania.

Różnice anatomiczne i hormonalne wpływają na odmienny charakter schorzeń u kobiet i mężczyzn. W przypadku kobiet często dochodzi do zapaleń przydatków, powstawania torbieli jajników oraz mięśniaków. Dolegliwości mogą również wynikać ze zrostów pooperacyjnych czy pozostałości po histerektomii. Choroby układu moczowego, takie jak zapalenie pęcherza, także występują częściej u starszych pacjentek.

U mężczyzn typowe są problemy z prostatą (łagodny przerost prostaty lub zapalenie), a także kamica moczowodowa czy zapalenie pęcherzyków nasiennych. 

U obu płci mogą się jednak pojawić też wspólne problemy, takie jak: zaparcia, niestrawność, uchyłkowatość jelita grubego, kamica nerkowa i różne rodzaje przepuklin. Są to przyczyny bólowe niezależne od płci, mogą więc pojawić się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Szczególnie istotne są także objawy towarzyszące, takie jak wymioty, czy trudności z oddawaniem moczu. Symptomy towarzyszące bólowi w dole brzucha często wskazują na konkretną jednostkę chorobową, choć w przypadku seniorów są często nietypowe lub słabo nasilone. Co jeszcze warto dokładnie monitorować?

Właściwa diagnostyka opiera się na rzetelnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Lekarz zapyta o lokalizację bólu, czas jego trwania oraz związek z posiłkami, ruchem czy snem. Badanie palpacyjne pozwala ocenić napięcie mięśni brzucha, bolesność uciskową, obecność guzów czy przepuklin. Następnie lekarz może zlecić morfologię i CRP – wskażą obecność stanu zapalnego. Badania moczu i poziomu kreatyniny pozwolą ocenić funkcjonowanie nerek. USG jamy brzusznej to podstawowa metoda obrazowa, a w trudniejszych przypadkach zleca się RTG lub tomografię komputerową.

W zależności od źródła problemu dobiera się odpowiednie leczenie, uwzględniając ogólny stan zdrowia i wiek pacjenta.

Najczęściej stosowanym środkiem przeciwbólowym u osób starszych jest paracetamol. Leki rozkurczowe, takie jak drotaweryna czy hioscyna, zmniejszają napięcie mięśni gładkich i łagodzą kolkowe bóle. Antybiotyki są przepisywane do leczenia infekcji bakteryjnych dróg moczowych lub jelit, zaś przy zaparciach pomocne bywają środki przeczyszczające.

Z niektórymi dolegliwościami można poradzić sobie domowymi i naturalnymi sposobami. Napary z mięty, rumianku czy kopru włoskiego działają rozkurczająco i łagodzą objawy niestrawności. Ciepły okład pomaga przy bólu o charakterze napięciowym. Dieta lekkostrawna, bogata w błonnik i nawodnienie, wspiera funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Regularna aktywność fizyczna, jak spacery, pobudza perystaltykę jelit i zapobiega zaparciom.

W niektórych przypadkach konieczna bywa interwencja chirurgiczna. Dotyczy to stanów takich jak zapalenie wyrostka robaczkowego, skręt jelit, torbiele jajników, a także przepukliny, które mogą ulec uwięźnięciu. Zabiegi wykonywane są zarówno metodą klasyczną, jak i laparoskopową, zależnie od stanu pacjenta.

Pierwszym krokiem powinna być wizyta u internisty lub lekarza POZ. W zależności od objawów pacjent może zostać skierowany do urologa (przy problemach z oddawaniem moczu), gastrologa (w przypadku dolegliwości trawiennych) lub ginekologa (jeśli dolegliwości dotyczą kobiet). Czasem konieczna jest także konsultacja chirurgiczna.

Nie każdy ból wymaga natychmiastowej pomocy, ale są objawy, które powinny skłonić do szybkiej reakcji. Nagły, bardzo silny ból, zwłaszcza jeśli pojawił się gwałtownie, może wskazywać na ostre stany zapalne lub niedrożność jelit. Twardy, wzdęty brzuch, w połączeniu z gorączką i dreszczami, to kolejne sygnały ostrzegawcze. Podobnie niepokojące są krwawienia z przewodu pokarmowego, trudności z oddychaniem czy omdlenia. W takich sytuacjach należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub udać się na izbę przyjęć.

Ból w dole brzucha u osoby starszej nigdy nie powinien być lekceważony, dlatego warto zachować czujność, nie ignorować sygnałów i konsultować się ze specjalistami. Wiele metod leczenia skutecznie poprawia jakość życia seniora.

Bibliografia