Choroby nerek – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, diagnostyka

Choroby nerek mają różne podłoże – infekcje bakteryjne, wady genetyczne czy zmiany nowotworowe to tylko kilka możliwości. W praktyce medycznej wyróżnia się kilka schorzeń, które rozpoznaje się szczególnie często:

Każda z wymienionych chorób ma inne mechanizmy rozwoju i objawy, jednak wspólnym mianownikiem jest pogorszenie pracy filtracyjnej nerek. W rezultacie toksyny gromadzą się we krwi, a pacjent zaczyna odczuwać dolegliwości w różnych częściach ciała.

Przyczyny mogą być bardzo różnorodne. Zakażenia układu moczowego często rozprzestrzeniają się w kierunku nerek, prowadząc do stanów zapalnych. U osób z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak toczeń rumieniowaty układowy, układ odpornościowy błędnie atakuje własne tkanki, w tym kłębuszki nerkowe. U innych pacjentów problemem okazuje się kamica moczowa – złogi tworzące się w drogach moczowych blokują odpływ moczu i wywołują silne bóle.

Nie można pominąć chorób cywilizacyjnych. Cukrzyca i nadciśnienie to dwa najważniejsze czynniki ryzyka przewlekłej choroby nerek. Podwyższony poziom glukozy uszkadza naczynia w kłębuszkach, a długotrwałe wysokie ciśnienie niszczy delikatną strukturę filtracyjną. Rolę odgrywają też czynniki dziedziczne – wielotorbielowatość nerek to przykład schorzenia, które rozwija się niezależnie od stylu życia.

Znaczenie mają również urazy, wady anatomiczne czy długotrwałe przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Nawet codzienne nawyki mogą sprzyjać chorobom nerek – brak odpowiedniego nawodnienia, dieta bogata w sól i przetworzone produkty znacznie obciążają ten narząd.

Pierwsze sygnały chorób nerek bywają mało charakterystyczne. Pacjent może odczuwać przewlekłe zmęczenie, mieć mniejszy apetyt lub zauważyć, że częściej chodzi do toalety. Niekiedy pojawia się ból w okolicy lędźwiowej, ale nie zawsze jest intensywny. W miarę postępu choroby dołączają kolejne objawy: zmiana koloru moczu, obrzęki wokół oczu i kostek, a także wzrost ciśnienia tętniczego.

W przypadku infekcji bakteryjnej typowe są gorączka, dreszcze i dolegliwości bólowe (np. pieczenie podczas oddawania moczu). Z kolei przy kamicy nerkowej ból przybiera postać kolki, która promieniuje do pachwiny i bywa jednym z najbardziej dokuczliwych objawów doświadczanych przez człowieka.

W przewlekłych chorobach nerek zmienia się również wygląd skóry. Staje się sucha, podatna na podrażnienia, a pacjenci często odczuwają uporczywy świąd. W zaawansowanej niewydolności pojawiają się przebarwienia, a bladość może świadczyć o współistniejącej anemii.

Proces diagnostyczny rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego i prostych badań laboratoryjnych. Najważniejsze jest badanie ogólne moczu, które potrafi ujawnić obecność białka, krwi, bakterii czy kryształów. To właśnie odpowiedź na pytanie: „Czy badanie moczu wykryje choroby nerek?” – to jedno z podstawowych narzędzi, które często pozwala wykryć problem już na wczesnym etapie.

Równolegle oznacza się poziom kreatyniny, mocznika i elektrolitów we krwi, co daje obraz wydolności filtracyjnej nerek. Kolejnym krokiem bywa USG, które pokazuje wielkość narządów, obecność kamieni lub torbieli. W trudniejszych przypadkach wykonuje się tomografię komputerową, rezonans magnetyczny lub biopsję nerki, szczególnie gdy podejrzewa się chorobę autoimmunologiczną lub nowotwór.

Pierwszym krokiem bywa wizyta u lekarza rodzinnego, który zleci podstawowe badania. Następnie pacjent trafia do nefrologa, specjalisty w chorobach nerek. W przypadku problemów anatomicznych (np. kamicy czy przeszkód w odpływie moczu) konsultuje się także urologa.

Terapia zależy od przyczyny i zaawansowania choroby. W infekcjach stosuje się antybiotyki, w chorobach autoimmunologicznych – leki immunosupresyjne lub sterydy, a w nadciśnieniu i cukrzycy najważniejsze jest wyrównanie podstawowych parametrów metabolicznych. U pacjentów z kamicą włącza się środki rozkurczowe i przeciwbólowe, czasami także preparaty wspomagające rozpuszczanie złogów.

W przewlekłej niewydolności leczenie farmakologiczne koncentruje się na regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i spowolnieniu postępu choroby. Kiedy nerki nie są już w stanie pełnić swojej funkcji, konieczne stają się dializy albo przeszczep.

Zmiana stylu życia to ważny element terapii. Dieta z ograniczeniem soli, tłuszczów nasyconych i białka zwierzęcego wspiera nerki w codziennej pracy. Odpowiednie nawodnienie pomaga usuwać toksyny i zapobiega powstawaniu kamieni. Zioła moczopędne, takie jak pokrzywa czy skrzyp, mogą działać wspierająco, ale nie zastąpią leczenia farmakologicznego.

Chirurgia jest potrzebna, gdy inne metody nie przynoszą efektu. Dotyczy to przede wszystkim dużych kamieni, które blokują odpływ moczu, a także torbieli i zmian nowotworowych. W ostateczności, przy całkowitej niewydolności, przeprowadza się przeszczep nerki.

Profilaktyka to najlepsza ochrona, bo wiele chorób rozwija się latami w ukryciu. Warto pamiętać o dwóch zasadach:

Dzięki tym prostym działaniom można znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju przewlekłej choroby nerek.

Choroby nerek stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, ponieważ wpływają na wiele procesów metabolicznych w organizmie. Często rozwijają się niepostrzeżenie, dlatego regularne badania są tak istotne. Wczesne wykrycie problemów pozwala wdrożyć leczenie, które spowolni postęp choroby lub całkowicie ją zatrzyma. Nawet proste badanie moczu może dać pierwsze sygnały ostrzegawcze. Warto słuchać swojego organizmu, reagować na obrzęki, zmiany w moczu czy przewlekłe zmęczenie i nie zwlekać z wizytą u specjalisty.

Bibliografia