Dieta przy kamicy nerkowej zalecenia żywieniowe i lista produktów zakazanych

Kamica nerkowa – przyczyny

Kamica nerkowa polega na tworzeniu się kamieni w drogach moczowych. Złogi powstają, gdy nienaturalnie rośnie stężenie produktów metabolicznych określonych substancji w nerkach oraz przy zakwaszeniu organizmu. Z tego powodu prawidłowe żywienie może hamować powiększanie się już istniejących kamieni i zmniejszyć ryzyko tworzenia nowych.

Dieta przy kamicy nerkowej – ogólne zalecenia

Choć szczegółowe zalecenia zależą od rodzaju kamicy, istnieją ogólne zasady, o których warto pamiętać.

Pij zalecaną ilość płynów dziennie.
Jedz warzywa – najlepiej świeże, mrożone lub z puszki, które zawierają mało sodu i soli.
Ogranicz spożycie soli i gotowych przypraw. Oznacza to zrezygnowanie z przetworzonych produktów, np. konserw, mrożonych dań gotowych, pizzy, zup instant, sosów i dressingów itp. Zamiast nich stosuj zioła, cytrynę, ocet i mieszanki bez soli.
Wybieraj świeże mięso, zamiast marynowanego, wędzonego czy peklowanego.
Smaż bez tłuszczu.
Nie spożywaj nadmiarowej ilości alkoholu i cukrów.

Kamica nerkowa – dieta dostosowana do jej rodzaju

Należy jednak pamiętać, że dokładny plan żywieniowy powinien zostać opracowany w zależności od składu chemicznego kamieni. Kamica szczawianowa tworzy się z powodu np. nadmiaru sodu i witaminy C, natomiast kamica moczanowa – z nadmiaru puryn. Z kolei kamica fosforanowa może się np. rozwinąć, gdy za bardzo podniesie się pH moczu podczas leczenia kamicy moczanowej.

Kamica nerkowa – dieta. Co jeść?

Jeśli nie istnieją przeciwwskazania (np. choroby współistniejące), zaleca się jeść:

W kamicy szczawianowej: warzywa i owoce o niskiej zawartości szczawianów (marchew, kapusta, ogórki, cebula, papryka, brokuły, kalafiory, sałata), produkty mleczne (jogurty, kefiry, twarogi), kasze i ryże, mięso w umiarkowanej ilości – najlepiej chude i ryby.
W kamicy fosforanowej: mięso, chude sery, ryby, pieczywo, kasze, makarony, masło.
W kamicy moczanowej: warzywa, owoce cytrusowe (cytryny, limonki, pomarańcze), a także jabłka czy gruszki, mleko, chudy ser, jogurt, kefir, cukier, masło w małych ilościach, ziemniaki, produkty zbożowe.

Czego nie powinno się jeść przy kamicy nerkowej?

W zależności od rodzaju kamieni nie powinno się jeść:

W kamicy szczawianowej:

Warzyw i owoców o wysokiej zawartości szczawianów (szczaw, szpinak, boćwina, buraki, rabarbar, groch, fasola, cytryny, suszone figi, borówki, winogrona, śliwki, orzechy),
Kakao i czekolady,
Ostrych przypraw.
W kamicy fosforanowej:

Nasion roślin strączkowych (groch, fasola, soja, soczewica),
Serów żółtych i topionych, ponieważ potrafi w nich być nawet do 1400 mg sodu i 800 mg wapnia na 100 g,
Konserw rybnych.
W kamicy moczanowej: wątroby, móżdżku, kaszanki, baraniny, wieprzowiny kawioru, śledzi, sardynek, orzechów, grzybów, wyrobów kakaowych.

Kamica nerkowa – dieta. Co ograniczyć?

Produkty, które należy ograniczyć w każdej kamicy, to przede wszystkim tłuste mięso, szczególnie w kamicy moczanowej, gdzie dzienną porcję mięsa i wędlin powinno się ograniczyć do 100-150 g – dotyczy to także wołowiny, drobiu, ryb, skorupiaków, a nawet sporządzanych z nich wywarów (wyjątkiem jest kamica fosforanowa, bo w jej leczeniu mięso pomaga zakwasić mocz). Ponadto w kamicy szczawianowo-wapniowej należy zmniejszyć spożycie ziemniaków, marchwi, buraków, groszku, pomidorów i jego koncentratów, śliwek, agrestu i mleka. Z kolei w fosforanowej – mleka i jego przetworów, jaj oraz warzyw i owoców, które alkalizują mocz (np. ziemniaki).

Co najlepiej pić, jak się ma kamień w nerce?

Oprócz wody w dużych ilościach (przy kamicy cystynowej może to być nawet 5 l/dobę) można pić słabe herbaty i napary z ziół (np. pokrzywa, skrzyp polny, mniszek lekarski) o moczopędnym działaniu. Problemowe są natomiast soki zawierające kwas cytrynowy. Ogólnie zaleca się picie soków z owoców cytrusowych (szczególnie podczas jedzenia), ale trzeba pamiętać, że za duża ilość witaminy C też nie jest dobra. Należy także uważać z mocną herbatą, kawą, alkalicznymi wodami mineralnymi, kakao oraz ze zbyt dużymi ilościami słodzonych napojów gazowanych (np. typu cola).

Dieta w kamicy nerkowej – jadłospis

Przy większości rodzajów kamicy nerkowej zaleca się dietę zbliżoną do tzw. diety DASH. Poniżej przykładowa propozycja jadłospisu opracowanego na jej podstawie dla osób z kamicą szczawianowo-wapniową (najczęstszą odmianą).

ŚNIADANIA	Płatki otrębowe, banan, mleko 1,5%, kromka chleba razowego z margaryną, sok pomarańczowy/owocChleb razowy z margaryną, jogurt owocowy, brzoskwinia, sok winogronowyPłatki ścienne z mlekiem, bajgiel z masłem orzechowym, banan, sok pomarańczowyBaton zbożowy, banan, jogurt, sok pomarańczowy, mleko
OBIADY	Pieczeń wołowa z ziemniakami, zielona fasolka, jogurtSpaghetti z sosem warzywnym, sałatka ze szpinakiem, kukurydza, gruszka,Dorsz z cytryną, ryż brązowy, szpinak z migdałami, bułeczka kukurydzianaKlops z indyka z ziemniakami i serem, kapusta, bułka razowaPieczona ryba, ryż ze szczypiorkiem, szpinak z migdałami, marchewka, bułka, margaryna, ciastko
KOLACJE	Sałatka z kurczaka na chlebie razowym z musztardą, sałata, pomidor, majonez, musztarda, brokuł gotowany, owocKanapka z wołowiną i serem, sałata, pomidor, sałatka z ziemniaków, pomarańczaSałatka z tuńczykiem, pieczywo razowe, ogórek i pomidor, winegret, twarożek, ananasKanapka z tuńczykiem, sałata, pomidor, pieczywo razowe, jabłko, mleko
PRZEKĄSKI	Jogurt naturalny, migdały, rodzynki, suszone morele, pestki słonecznika, krakersy, masło orzechowe, mleko, orzeszki ziemne, sok jabłkowy

Kamica nerkowa (dieta) – często zadawane pytania

Poniżej znajdziesz wyjaśnienia często pojawiających się pytań w związku z dietą przy kamicy nerkowej.

Czy można jeść rosół przy kamicy nerkowej? Rosół sprzyja wzrostowi zawartości puryn, więc szczególnie w przypadku kamicy moczanowej lepiej go ograniczać.
Jaki chleb przy kamicy nerkowej? Jedynie przy kamicy szczawianowej należy uważać na pieczywo z dużą ilością otrębów.
Czy piwo wypłukuje kamienie nerkowe? Choć piwo może działać moczopędnie, to jednak w przypadku przewlekłego picia alkoholu, a także epizodów jego intensywnego spożycia, zawsze dochodzi do odwodnienia i niewłaściwego gospodarowania potasem, sodem czy fosforanami.
Czy można jeść kiszonki przy kamicy nerkowej? Sporadyczne spożycie kiszonek nie powinno zaszkodzić, ale lepiej wybierać te o umiarkowanej zawartości soli.
Czy przy kamicy nerkowej można jeść jajka? Tak, jajka nie zawierają dużej ilości puryn.

Dieta przy kamicy nerkowej – podsumowanie

Dieta w kamicy nerkowej powinna być dostosowana do rodzaju złogów. Kluczowe znaczenie ma eliminacja lub ograniczenie określonych grup produktów, które nasilają ich tworzenie. Jednak tylko spersonalizowana dieta prowadzona pod kontrolą dietetyka lub lekarza może skutecznie zapobiegać nawrotom kamicy i poprawiać komfort życia chorego.

Bibliografia