Dysuria – co to jest i na czym polega? Przyczyny, objawy, leczenie

Dysuria to medyczne określenie zespołu dolegliwości pojawiających się przy oddawaniu moczu. Najczęściej używa się go w kontekście bólu i/lub pieczenia, kłucia albo swędzenia cewki moczowej lub jej ujścia. Pojawia się, gdy mocz ma kontakt z zapaloną lub podrażnioną błoną śluzową cewki moczowej.

Warto podkreślić, że dysuria jest objawem klinicznym, a nie rozpoznaniem choroby. Mimo tego należy rozpatrywać ją w kontekście dyskomfortu nie tylko fizycznego, ale też psychicznego, ponieważ może wzbudzać w pacjencie uczucie wstydu, zażenowania w towarzystwie, a nawet powstrzymywać go od różnego typu aktywności (szczególnie dzieci). Dlatego bez względu na nasilenie zawsze należy poszukiwać jej przyczyny podstawowej.

Lista możliwych przyczyn dysurii jest długa, ale zawsze ma związek z dolegliwościami układu moczowego. Dysurię mogą powodować:

Mimo że główny podział etiologiczny koncentruje się na czynnikach zakaźnych i niezakaźnych, warto przyjrzeć się temu zaburzeniu również z podziałem na płeć.

Szacuje się, że nawet 50-60% kobiet przynajmniej raz w życiu doświadcza bolesnego oddawania moczu spowodowanego infekcją dolnych dróg moczowych. Ma to związek z anatomią – żeńska cewka moczowa jest krótka i położona blisko ujścia pochwy i odbytu, co ułatwia bakteriom wnikanie do pęcherza. Co więcej, u 25% kobiet dysuria pojawia się kilka razy w roku (przynajmniej 3 razy), szczególnie u kobiet aktywnych seksualnie oraz ciężarnych.

Ponadto dysuria u kobiet może wskazywać na rozwój chorób ginekologicznych lub innych problemów, np. zapalenia pochwy lub sromu (bakteryjnego, grzybiczego, rzęsistkowego), atrofii pochwy w menopauzie (suchość i ścieńczenie śluzówki powodują ból i pieczenie), chorób skóry okolic intymnych (jak liszaj twardzinowy sromu).

U mężczyzn dysuria będąca wynikiem bakteryjnego ZUM występuje rzadziej (u 12% populacji). Częściej, szczególnie u młodych osób, jej przyczyna ma związek z chorobą przenoszoną drogą płciową. Typowe zakażenia to rzeżączka (u 22% mężczyzn z dysurią) oraz nierzeżączkowe zapalenie cewki. Inny częsty czynnik to zakażenie wirusem opryszczki genitalnej (HSV-2). Z kolei u starszych mężczyzn za dysurię odpowiadają schorzenia gruczołu krokowego, np. ostre lub przewlekłe zapalenie prostaty. Poza tym trudności w oddawaniu moczu u mężczyzn mogą wynikać również z innych przyczyn, np. zapalenia jąder lub najądrzy.

Bolesne oddawanie moczu rzadko występuje w izolacji – zwykle towarzyszą mu inne symptomy. U niektórych pacjentów dyskomfort jest tak silny, że odruchowo przerywają mikcję. Z tego powodu skarżą się na oddawanie moczu kroplami, przerywanym lub słabym strumieniem oraz bardzo częste, choć „niepotrzebne” wizyty w toalecie. Mimo że chory nie pije więcej płynów niż zwykle, organizm interpretuje pobudzanie receptorów bólowych w cewce jako zaleganie moczu i uruchamia skurcz mięśnia wypieracza, co daje uczucie naglącego parcia i niepełnego opróżnienia pęcherza. W niektórych przypadkach dochodzi także tępy ból nad spojeniem łonowym oraz mimowolne popuszczanie moczu.

Poza tym bolesne oddawanie moczu bardzo często współwystępuje z objawami infekcji takimi jak gorączka, ogólne rozbicie, mętny lub krwisty mocz, nieprzyjemny zapach moczu czy bóle okolicy lędźwiowej (pleców) przy zajęciu nerek.

Rozpoznanie przyczyny dysurii opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim, badaniu przedmiotowym oraz badaniach dodatkowych. Ponieważ lista możliwych etiologii jest długa, lekarz musi zawęzić krąg podejrzeń na podstawie charakteru objawów towarzyszących, okoliczności ich wystąpienia oraz czynników ryzyka. Inaczej będzie wyglądała diagnostyka u młodej kobiety z podejrzeniem zapalenia pęcherza, a inaczej u mężczyzny z podejrzeniem choroby przenoszonej płciowo (chociaż najprawdopodobniej w obu tych przypadkach droga do właściwego leczenia zacznie się u lekarza rodzinnego i badań laboratoryjnych moczu i krwi).

Od odkrycia rzeczywistego powodu dysurii zależy także leczenie. W przypadku dolegliwości o podłożu bakteryjnym podstawą są antybiotyki, zaś pochodzenia grzybicznego – leki przeciwgrzybicze. Dodatkowo zawsze stosuje się różne leki łagodzące objawy.

Oprócz leczenia zleconego przez lekarza istnieje wiele domowych sposobów łagodzenia objawów dysurii oraz przyspieszania powrotu do zdrowia. Należy traktować je jako uzupełnienie terapii, a nie jako zastępstwo dla leczenia przyczynowego. Należy do nich:

Domowe sposoby mogą znacząco poprawić komfort chorego i przyspieszyć ustępowanie objawów, ale nie powinny opóźniać wizyty u lekarza, gdy objawy są silne lub nie mijają. Jeżeli mimo nawadniania, picia ziół i innych metod ból przy mikcji utrzymuje się ponad 1-2 dni lub nasila, konieczna jest konsultacja medyczna. Pamiętajmy, że nieleczona przyczyna dysurii (np. infekcja bakteryjna) może prowadzić do powikłań, którym domowe leczenie nie zapobiegnie.

Dysuria, choć spotkać może każdego, nie zawsze jest taka straszna. Z jednej strony przy właściwym leczeniu już po jednym dniu można poczuć znaczną ulgę i odzyskać komfort życia. Z drugiej zaś stanowi pierwszą manifestację poważniejszych schorzeń – dlatego nigdy nie należy jej lekceważyć.

Bibliografia: