Gąbczastość rdzenia nerek – objawy, przyczyny, leczenie

Nerki gąbczaste to wrodzona anomalia anatomiczna charakteryzująca się poszerzeniem i torbielowatym rozszerzeniem kanalików zbiorczych w obrębie jednej lub obu nerek.​ W prawidłowo zbudowanej nerce mają one średnicę zaledwie ułamka milimetra. W przypadku gąbczastości dochodzi do ich nieprawidłowego rozwoju podczas życia płodowego, w wyniku czego tworzą się drobne torbiele o średnicy od 1 do 8 milimetrów. Zmiany te nadają rdzeniowi nerki charakterystyczny gąbczasty wygląd w badaniach obrazowych, szczególnie widoczny w obszarze brodawek nerkowych.​

Dokładne przyczyny nerki gąbczastej pozostają przedmiotem badań.

Nerki gąbczaste nie bolą, więc przez bardzo długi czas mogą zostać niezdiagnozowane. Zazwyczaj schorzenie zostaje wykryte przypadkowo podczas badań obrazowych wykonywanych z innych powodów albo w konsekwencji pojawienia się powikłań: kamicy nerkowej i zakażeń układu moczowego.

Wykrycie nerki gąbczastej najczęściej towarzyszy diagnostyce kamicy nerkowej, nawracających zakażeń układu moczowego lub bezobjawowego krwiomoczu.​ Prawdziwą przyczynę uwidaczniają przede wszystkim badania obrazowe.

Bardzo pomocne okazują się także ogólne badania moczu i krwi, ponieważ gąbczastość rdzenia nerki często wywołuje zaburzenia biochemiczne. 

Jak leczy się nerki gąbczaste? Dieta i wypijanie wystarczającej ilości płynów to najlepsza terapia. Oczywiście nie da się cofnąć wrodzonych anomalii (tak jak nie zrobią tego żadne leki), ale można uniknąć powikłań i związanych z nimi bolesnych objawów. Należy także dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, bo im większa objętość moczu, tym mniejsze ryzyko powstania w nich kamieni.

Jak powinna wyglądać dieta i czego należy unikać w przypadku nerki gąbczastej? Chorzy powinni ograniczyć lub wręcz unikać spożycia:

Dodatkowo zaleca się spożywanie optymalnej ilości wapnia z dietą, ponieważ wiąże szczawiany w przewodzie pokarmowym, zapobiegając ich wchłanianiu. Należy natomiast unikać suplementów wapnia przyjmowanych bez posiłków.​

W terapii nerek gąbczastych farmaceutyki służą głównie zwalczeniu bólu i nadkażenia bakteryjnego, do którego może dojść w wyniku niewłaściwego leczenia. Można wyróżnić 3 rodzaje preparatów stosowanych u pacjentów z nerką gąbczastą.

Chirurgiczne zabiegi rozważa się tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. gdy gąbczastość nerki występuje jednostronnie oraz gdy dochodzi do nieodwracalnych powikłań, takich jak:

Wykonuje się wówczas nefrektomię. W przypadku mniejszych zaburzeń, m.in. w sytuacji, gdy kamienie nerkowe narastają i powodują coraz więcej dolegliwości, można rozważyć zabiegi mniej inwazyjne. Nowoczesne techniki endourologiczne pozwalają na usuwanie kamieni z minimalnym ryzykiem powikłań i krótkim czasem rekonwalescencji. Należą do nich:

Jak długo można żyć z nerką gąbczastą? Długość życia chorych, którzy pozostają pod opieką nefrologa i stosują się do jego zaleceń, nie różni się od populacji ogólnej, a schorzenie to ma zasadniczo dobre rokowanie. Badania wykazują, że przewlekła niewydolność nerek rozwija się jedynie u około 10% pacjentów (Garfield i wsp., 2023; Cleveland Clinic, 2022).

Gąbczastość rdzenia nerek to anomalia rozwojowa, która nie daje objawów. Zazwyczaj diagnozuje się ją w późniejszym wieku, wraz z pojawieniem się kamieni nerkowych, krwiomoczem oraz nawracających zakażeń układu moczowego. Pacjenci powinni być pod opieką nefrologa, który prowadzi długoterminowe monitorowanie funkcji nerek i zapobiega powikłaniom. Dodatkowo dzięki odpowiednim nawykom żywieniowym większość pacjentów może liczyć na brak dalszych zaburzeń pracy nerek i długie życie.

Bibliografia