Kolka nerkowa w ciąży – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Kolka nerkowa (zarówno u kobiet w ciąży, jak i pozostałych pacjentów) to nagły, bardzo silny ból umiejscowiony w okolicy nerki, zwykle jednostronny. Najczęściej zaczyna się w okolicy lędźwiowej, z boku pleców, i może promieniować w dół – do pachwiny, podbrzusza, a czasem nawet do uda lub narządów płciowych. „Winowajcą” jest zwykle przemieszczający się kamień moczowy (złóg), który podrażnia moczowód, a nawet blokuje odpływ moczu z nerki do pęcherza. Powoduje to rozciągnięcie dróg moczowych i wzrost ciśnienia w układzie kielichowo-miedniczkowym, a to z kolei uruchamia silną reakcję bólową.

Pacjenci, którzy choć raz w życiu zaznali ataku kolki nerkowej, zgodnie twierdzą, że tego bólu nie da się z niczym pomylić. Jednak okazuje się, że u kobiet w ciąży (z powodu ich szczególnego stanu) mogą wystąpić podobne dolegliwości:

Główną przyczyną kolki nerkowej jest kamica nerkowa, czyli tworzenie się złogów w nerkach. Więcej na temat ogólnych przyczyn choroby przeczytasz w artykule: Co to jest kamica nerkowa (moczowa)? Przyczyny, objawy, leczenie. W tym tekście skupiamy się na tym, jak sytuację komplikuje ciąża – bo, niestety, komplikuje.

U kobiety w ciąży, która wcześniej miała kamicę (nawet bezobjawową), ryzyko ataku kolki nerkowej (oraz stanów kolkopodobnych, nawet bez kamicy) wzrasta z powodu trzech mechanizmów:

Jak objawia się kolka nerkowa w ciąży? Oprócz silnego bólu występują:

Atak kolki nerkowej w ciąży najczęściej przypada na II i III trymestr.

Kobieta w ciąży, która ma kolkę nerkową, powinna zgłosić się do ginekologa prowadzącego ciążę. Najpierw lekarz wykluczy przyczyny bólu związane z ciążą (np. skurcze macicy, odklejenie łożyska, bóle więzadeł), a także zleci pierwsze badania (np. USG jamy brzusznej i/lub przezpochwowe, badanie moczu, CRP) i zdecyduje, czy potrzebna jest konsultacja urologiczna. Jeśli objawy wskazują na kolkę nerkową, infekcję nerek albo zastój, do diagnostyki i leczenia włącza się urolog – najlepiej taki, który ma doświadczenie z pacjentkami w ciąży, który podejmuje decyzje o dalszym postępowaniu.

Jeśli pojawią się gorączka, krwiomocz, wymioty, silny ból lub twardy brzuch, nie czekaj – kieruj się na SOR lub ginekologiczną izbę przyjęć.

Kolka nerkowa w czasie ciąży stanowi wyzwanie dla urologów i ginekologów, ponieważ jej leczenie wymaga dbania o dobrostan matki i dziecka przy jednoczesnym uwzględnieniu ograniczeń farmakologicznych i zabiegowych wynikających z wyjątkowego stanu pacjentki. Priorytetem ginekologa jest utrzymanie prawidłowego przebiegu ciąży, zaś urologa – minimalizacja uszkodzeń nerki spowodowanych przez niedrożność dróg moczowych. Na szczęście większość złogów zostaje wydalona samoistnie.

W celu łagodzeniu objawów stosuje się leki rozkurczowe i przeciwbólowe dozwolone dla kobiet w ciąży, np. paracetamol. Warto podkreślić, że popularne preparaty rozkurczowe dostępne bez recepty (drotaweryna i hioscyna) są stosowane u ciężarnych off-label (lekarz indywidualnie dobiera sposób i schemat dawkowania) ze względu na brak wystarczających danych dotyczących ich bezpieczeństwa – tym bardziej więc kobieta w ciąży nie powinna stosować samoleczenia!

W poważnych i skomplikowanych przypadkach wdraża się leczenie zabiegowe:

Domowe sposoby sprawdzą się jako działania profilaktyczne, a nie leczenie kamicy nerkowej. Specjaliści są zgodni: kobiety w ciąży nie powinny podejmować prób samodzielnego leczenia kolki nerkowej. Do naturalnych metod wspomagających terapię pod kontrolą lekarza należą:

Należy też unikać długotrwałego wstrzymywania moczu i regularnie kontrolować wyniki badań ogólnych moczu. Kobiety z wcześniejszą kamicą powinny omówić profilaktykę z lekarzem już na początku ciąży.

Czas leczenia kolki nerkowej w ciąży zależy od przyczyny, nasilenia objawów i reakcji na leczenie zachowawcze. U większości pacjentek poprawa następuje w ciągu maksymalnie kilku dni, ale obserwacja i nadzór mogą trwać dłużej.

Czy kolka nerkowa w ciąży jest groźna? Ból sam w sobie nie zagraża płodowi, ale powikłania ataku kamicy już mogą. To bolesna i stresująca sytuacja, która zawsze wymaga diagnostyki i nadzoru lekarskiego. W większości przypadków leczenie zachowawcze przynosi poprawę, ale w razie komplikacji, niezbędna może być interwencja urologiczna.

Źródła