Nietrzymanie moczu po prostatektomii (usunięciu prostaty) – dlaczego się pojawia i jak je leczyć?

Dlaczego po usunięciu prostaty dochodzi do nietrzymania moczu?

Prostatektomia, czyli chirurgiczne usunięcie gruczołu krokowego, wykonuje się najczęściej z powodu raka prostaty.

Zabieg obejmuje struktury zlokalizowane w pobliżu cewki moczowej i mięśni dna miednicy, które odpowiadają za zatrzymanie moczu. Nawet przy największej precyzji operacji (jak np. prostatektomii robotycznej) może dojść do chwilowego osłabienia ich funkcji.
Podczas usuwania prostaty przecinane są mięśnie i nerwy kontrolujące mikcję. To powoduje, że przez pierwsze tygodnie lub miesiące po zabiegu pacjent ma trudność w utrzymaniu moczu. Zazwyczaj problem stopniowo ustępuje wraz z regeneracją tkanek i wzmocnieniem mięśni zwieraczy.

Na nasilenie nietrzymania wpływa kilka czynników – wiek, stan ogólny oraz technika operacyjna. Jeśli objawy utrzymują się dłużej, może to wynikać z uszkodzenia nerwów miednicznych lub niewłaściwej pracy pęcherza (na szczęście są to rzadkie sytuacje).

Nietrzymanie moczu u mężczyzn po usunięciu prostaty – rodzaje

Nie każdy pacjent doświadcza nietrzymania moczu po prostatektomii w ten sam sposób. Wyróżnia się kilka form tej dolegliwości, które różnią się mechanizmem i przebiegiem.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – pojawia się przy kaszlu, kichaniu, śmiechu lub podnoszeniu ciężarów. Wynika z osłabienia mięśni zwieracza cewki.
Nietrzymanie z parcia – nagłe, niekontrolowane wypływanie moczu spowodowane nadreaktywnością pęcherza.
Mieszane nietrzymanie moczu – połączenie obu mechanizmów.
Przejściowe nietrzymanie moczu – typowe we wczesnym okresie pooperacyjnym, zwykle ustępuje w ciągu kilku miesięcy.

Jak długo może utrzymywać się nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty? Większość mężczyzn odzyskuje kontrolę nad mikcją w ciągu 3-12 miesięcy po zabiegu.

Nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty – diagnostyka

Rozpoznanie rodzaju nietrzymania po prostatektomii ma znaczenie dla dalszego leczenia. Urolog przeprowadza szczegółowy wywiad, ocenia ilość i częstość wycieków, a następnie wykonuje badanie urodynamiczne, które analizuje funkcję pęcherza i zwieracza. W niektórych przypadkach wskazane jest również USG oraz badanie zalegania moczu po mikcji.

Leczenie nietrzymania moczu po usunięciu prostaty

Leczenie jest wieloetapowe i obejmuje zarówno działania zachowawcze, jak i – w razie potrzeby – metody zabiegowe. W większości przypadków skuteczna okazuje się rehabilitacja i zmiana stylu życia.

Ćwiczenia na nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty

Jakie ćwiczenia wykonywać na nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty? Podstawą terapii jest trening mięśni dna miednicy, który wzmacnia mięśnie odpowiedzialne za kontrolę mikcji.

Zaleca się rozpoczęcie go już przed planowanym zabiegiem i kontynuowanie po operacji.
Aktywność polega na napinaniu mięśni, które służą do zatrzymania strumienia moczu (przez kilka sekund), a następnie ich rozluźnianiu.
Z czasem ćwiczenia wykonuje się w różnych pozycjach (także w ruchu), co pozwala na odzyskanie pełnej kontroli.

Leczenie farmakologiczne

W przypadkach, gdy przyczyną nietrzymania moczu jest nadreaktywność pęcherza, lekarz może zalecić stosowanie leków, które zmniejszają skurcze mięśnia wypieracza. U niektórych pacjentów skuteczna bywa terapia hormonalna wspomagająca regenerację tkanek.

Fizjoterapia i elektrostymulacja

Nowoczesna fizjoterapia urologiczna wykorzystuje nie tylko klasyczne ćwiczenia, lecz także elektrostymulację. Te metody pozwalają pacjentowi „nauczyć się” ponownie prawidłowej pracy mięśni i skracają czas potrzebny do uzyskania efektów.

Leczenie zabiegowe

Jeśli mimo intensywnej rehabilitacji problem utrzymuje się powyżej roku, rozważa się interwencję chirurgiczną. Do metod zabiegowych należą:

implantacja taśmy podcewkowej;
wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej;
iniekcje materiałów wypełniających wokół cewki.

Zabiegi są małoinwazyjne i zwykle wykonywane w trybie jednodniowym. Dobór metody zależy od nasilenia objawów i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Jak wspierać regenerację tkanek po zabiegu?

Oprócz leczenia duże znaczenie mają codzienne nawyki. Odpowiednia higiena i styl życia mogą znacznie przyspieszyć powrót do sprawności. Warto pamiętać o kilku zasadach:

utrzymywanie prawidłowej masy ciała (nadwaga zwiększa nacisk na pęcherz);
unikanie napojów zawierających kofeinę, alkohol i sztuczne słodziki;
ograniczenie spożycia płynów wieczorem;
regularne opróżnianie pęcherza;
stosowanie chłonnych wkładek urologicznych zapewniających komfort i dyskrecję.

Jak długo utrzymuje się nietrzymanie moczu po operacji prostaty? Rokowania

Statystyki pokazują, że większość mężczyzn odzyskuje kontrolę nad pęcherzem w ciągu pierwszych 6 miesięcy po prostatektomii (https://www.gov.pl/attachment/662b7b7c-0801-4177-9352-6b0884d22045). Tylko niewielki odsetek wymaga leczenia zabiegowego.

Czas trwania rekonwalescencji zależy od rodzaju operacji, wieku, stanu mięśni dna miednicy i zaangażowania w rehabilitację.
Warto podkreślić, że im szybciej pacjent rozpocznie ćwiczenia i zgłosi się po fachową pomoc, tym większe są szanse na pełny powrót do sprawności.
Z kolei bagatelizowanie problemu może prowadzić do pogłębienia dyskomfortu.

Nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty – najczęściej zadawane pytania

Poniżej kilka dodatkowych wyjaśnień dotyczących problemów z trzymaniem moczu po zabiegu prostatektomii.

Czy nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty jest trwałe?

Zazwyczaj nie. U większości pacjentów objawy stopniowo ustępują w ciągu kilku miesięcy.

Jak długo trzeba ćwiczyć mięśnie dna miednicy?

Trening należy kontynuować co najmniej 6-12 miesięcy, a najlepiej na stałe, w formie codziennej profilaktyki.

Czy można stosować leki bez recepty?

Nie powinno się samodzielnie przyjmować preparatów, nawet ziołowych. Leczenie należy prowadzić pod kontrolą urologa.

Czy cewnik po zabiegu wpływa na nietrzymanie moczu?

Tak, czasowe osłabienie mięśni po jego usunięciu jest normalne i zwykle ustępuje po kilku dniach lub tygodniach.

Nietrzymanie moczu po prostatektomii – podsumowanie

Nietrzymanie moczu po usunięciu prostaty to problem, który można skutecznie opanować. Większość pacjentów wraca do pełnej kontroli nad mikcją, pod warunkiem że nie rezygnuje z ćwiczeń i współpracuje z zespołem specjalistów. Nowoczesne metody leczenia, zarówno zachowawcze, jak i zabiegowe, pozwalają pacjentom żyć aktywnie i bez ograniczeń, mimo przebytej operacji prostaty.

Bibliografia: