Nowoczesne leczenie raka prostaty
W przeszłości terapia raka gruczołu krokowego opierała się głównie na leczeniu operacyjnym i ograniczonej radioterapii. Wczesne formy interwencji chirurgicznej były jednak znacznie bardziej inwazyjne niż obecnie, a ponadto niosły za sobą wysokie ryzyko powikłań i istotny dyskomfort dla pacjentów. Stosowano również terapię hormonalną (HTH), ale jej użycie bywało często zarezerwowane dla przypadków zaawansowanych lub niekwalifikujących się do interwencji chirurgicznej. Ponadto, ze względu na ograniczoną diagnostykę obrazową, rozpoznanie choroby we wczesnym stadium stanowiło duże wyzwanie i często następowało w momencie, gdy nowotwór był już znacząco rozwinięty, co zmniejszało szansę na skuteczną terapię.
Dopiero na przełomie ostatnich dekad dzięki rozwojowi badań przesiewowych (w tym pomiarowi stężenia PSA – antygenu swoistego dla prostaty) oraz udoskonaleniu technik obrazowych pojawiła się możliwość wcześniejszej detekcji zmian nowotworowych. To z kolei przyczyniło się do upowszechnienia bardziej celowanych terapii i ograniczyło konieczność stosowania radykalnych procedur obarczonych dużym ryzykiem. Dziś, dzięki dynamicznemu postępowi w dziedzinie urologii i onkologii, wielu pacjentów może liczyć na efektywne i nowoczesne leczenie raka prostaty, dostosowane do stopnia zaawansowania choroby i indywidualnych potrzeb pacjenta.
Jakie nowoczesne metody leczenia raka prostaty są w Polsce dostępne?
Nowoczesne metody leczenia raka prostaty w Polsce obejmują m.in. formy radioterapii radykalnej (RTH), takie jak:
- Teleterapia wykorzystująca techniki o wysokiej precyzji (IMRT, IGRT), które pozwalają na podanie odpowiednio wyższych dawek promieniowania jonizującego (rzędu 75-81 Gy) przy względnie małym ryzyku powikłań,
- Brachyterapia (napromienianie śródtkankowe) w postaci HDR (High Dose Rate) lub LDR (Low Dose Rate, rzadziej w Polsce) umożliwia podanie wysokich dawek promieniowania bezpośrednio do guza przy ograniczeniu dawki padającej na otaczające tkanki.
Metody te zwiększają skuteczność leczenia raka stercza przy jednoczesnym zmniejszeniu skutków ubocznych (zaburzenia oddawania stolca, krwiomocz, problemy z mikcją występują w nich bardzo rzadko) i skróceniu czasu powrotu do zdrowia.
Postęp nastąpił także w przypadku HTH, ponieważ współczesne leki hormonalne nie tylko wydłużają czas przeżycia chorych (abirateron i enzalutamid), ale też pozwalają na utrzymanie prawidłowego stężenia testosteronu w surowicy (bikalutamid). To ogromna poprawa jakości życia pacjentów, bo jego spadek powodował:
- Utratę libido i zaburzenia wzwodu,
- Uderzenia gorąca,
- Zmniejszenie mineralizacji kości,
- Zespół metaboliczny,
- Powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Leczenie raka prostaty – zabieg HIFU
Jedną z istotnych innowacji w urologii onkologicznej stanowi leczenie raka prostaty metodą HIFU (High Intensity Focused Ultrasound). Procedura opiera się na wykorzystaniu skupionej, wysokoenergetycznej fali ultradźwiękowej w celu miejscowego zniszczenia komórek nowotworowych. Takie precyzyjne i selektywne podejście chroni sąsiadujące zdrowe struktury przed uszkodzeniem. Ponadto w przeciwieństwie do klasycznych zabiegów chirurgicznych, ten nie wymaga szerokiego nacięcia powłok brzusznych ani usunięcia całego gruczołu krokowego. To z kolei może ograniczyć niektóre działania niepożądane, m.in. zaburzenia erekcji czy nietrzymanie moczu oraz skrócić czas rekonwalescencji.
Co ważne, metoda HIFU w Polsce jest coraz częściej dostępna w wyspecjalizowanych placówkach, oferując mniej inwazyjną alternatywę dla pacjentów z wczesnymi i średnio zaawansowanymi postaciami raka gruczołu krokowego. Przeprowadzenie go wymaga ścisłej współpracy urologa, anestezjologa oraz specjalisty w dziedzinie obrazowania.
Nowatorska metoda leczenia raka prostaty – prostatektomia radykalna
Prostatektomia radykalna pozostaje jednym z najważniejszych standardów leczenia pacjentów z miejscowo zaawansowanym nowotworem gruczołu krokowego. Zabieg polega na całkowitym usunięciu gruczołu krokowego, a w razie konieczności także okolicznych węzłów chłonnych. Obecnie wykorzystuje się techniki laparoskopowe lub wspomagane robotycznie (prostatektomia robotyczna), co pozwala na większą precyzję operacyjną, minimalizuje utratę krwi i skraca czas rekonwalescencji. W porównaniu z tradycyjną metodą „otwartą” mniejsze nacięcia i możliwość dokładnego odseparowania tkanek minimalizują ryzyko powikłań pooperacyjnych, które obejmują:
- Zaburzenia wzwodu (uszkodzenie nerwów przebiegających w bezpośrednim sąsiedztwie gruczołu krokowego) u 30–100% operowanych,
- Nietrzymanie moczu o różnym nasileniu (uszkodzenie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej) u 0–50% operowanych,
- Zwężenie zespolenia cewkowo-pęcherzowego u 2-9% operowanych (Stelmach A. i wsp., 2013).
Rozwój optymalizacji leczenia okołooperacyjnego (techniki oszczędzania nerwów) sprawił, że obecnie takie zabiegi uchodzą za stosunkowo bezpieczne dla pacjentów. Co więcej, radykalna prostatektomia pozwala na dokładną ocenę patologiczno-anatomiczną usuniętego narządu, co bywa kluczowe w planowaniu dalszej terapii. Zabieg bywa często łączony z innymi formami leczenia i stanowi istotny element wśród najnowsze metody leczenia prostaty, zwłaszcza u pacjentów z umiarkowanie lub wysoce zlokalizowanym nowotworem, którzy mogą odnieść największe korzyści z procedury radykalnej.
Nowatorskie metody leczenia raka prostaty – podsumowanie
Zarówno nowoczesne metody leczenia raka prostaty w Polsce, jak i te znane na świecie, wciąż ewoluują. Możemy więc się spodziewać, że radykalna prostatektomia przy użyciu technik laparoskopowych i robotycznych, zabieg HIFU oraz zaawansowana radioterapia (IMRT, IGRT, brachyterapia HDR) nie będą ostatnimi terapiami, które stają jednocześnie skuteczniejsze i bezpieczniejsze dla chorego.
Źródła
- Stelmach A. i wsp., Nowotwory układu moczowo-płciowego, w: Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych – 2013 r., 2013. https://ptok.pl/sites/scm/files/2024-01/zalecenia_PTOK_tom1_07_Nowotwory_ukladu_moczowo-plciowego_20130301_0.pdf. [dostęp: 17.01.2025].
- siteman.wustl.edu. https://siteman.wustl.edu/ncipdq/prostate-cancer-treatment-pdq-patient-version/. [dostęp: 17.01.2025]
- uroweb.org, Prostate Cancer – Guidelines on Treatment. https://uroweb.org/guidelines/prostate-cancer/chapter/treatment. [dostęp: 17.01.2025]