Pęcherz neurogenny – objawy, przyczyny, leczenie

Pęcherz neurogenny to zespół zaburzeń pracy dolnych dróg moczowych powstałych na skutek uszkodzenia lub dysfunkcji układu nerwowego, który odpowiada za ich koordynację.

U wielu pacjentów pęcherz neurogenny powoduje wstyd i wpływa niekorzystnie na normalne funkcjonowanie w społeczeństwie, a także prowadzi do innych dolegliwości układu moczowego.​

Pęcherz neurogenny i nadreaktywny to często mylone ze sobą dolegliwości układu moczowego.

Ściana pęcherza moczowego zawiera receptory sensoryczne, które reagują na rozciągnięcie mięśnia wypieracza w wyniku wzrostu ciśnienia wewnętrznego. Informacje o tym bodźcu są przesyłane za pośrednictwem nerwów miednicznych i podbrzusznych do rdzenia kręgowego, a stamtąd do mózgu. Gdy pęcherz wysyła silne sygnały świadczące o dużym ciśnieniu, a warunki pozwalają na oddanie moczu, mózg uruchamia skurcz wypieracza. Jednocześnie nerwy sromowe pomagają rozluźnić cewkę moczową i swobodnie oddać mocz.

Podłożem do rozwoju pęcherza neurogennego może stać się każda nieprawidłowość, która zakłóca komunikację między mózgiem, rdzeniem kręgowym a pęcherzem moczowym. Poniżej przedstawiamy częstotliwość występowania tego zaburzenia u pacjentów z różnymi chorobami neurologicznymi https://neurologia-praktyczna.pl/a6207/Pecherz-neurogenny.html:

Z kolei wady wrodzone, szczególnie przepuklina oponowo-rdzeniowa i rozszczep kręgosłupa, są najczęstszą przyczyną pęcherza neurogennego u dzieci.

Objawy pęcherza neurogennego zależą od miejsca i rodzaju uszkodzenia układu nerwowego oraz od tego, czy występuje nadaktywność, czy niedoaktywność pęcherza moczowego. Mogą obejmować zarówno zaburzenia w gromadzeniu, jak i wydalaniu moczu.​ Do najczęstszych symptomów należą:

Pęcherz neurogenny sam w sobie zazwyczaj nie powoduje bezpośredniego bólu pęcherza, w przeciwieństwie do takich schorzeń, jak zespół bolesnego pęcherza czy zapalenie pęcherza.

Diagnostyka pęcherza neurogennego wymaga podejścia interdyscyplinarnego i opiera się na zebraniu dokładnego wywiadu, badaniach klinicznych oraz specjalistycznych badaniach urologicznych i urodynamicznych. W ocenie dolegliwości przydaje się też prowadzenie dziennika mikcji.

Leczenie pęcherza neurogennego ma na celu przede wszystkim ochronę przed uszkodzeniem górnych dróg moczowych (szczególnie nerek), a także poprawę jakości życia pacjenta poprzez uzyskanie kontroli nad mikcją i zapobieganie powikłaniom. Terapia jest złożona i wymaga indywidualnego podejścia oraz starań ze strony pacjenta.

W farmakoterapii wykorzystuje się różne grupy leków:

Leczenie operacyjne rozważa się u osób, u których powyższe metody nie przynoszą oczekiwanych efektów. Korzysta się wówczas z różnych technik.

Rehabilitacja pęcherza neurogennego obejmuje szereg metod fizjoterapeutycznych wspierających leczenie farmakologiczne. Jakość życia pacjentów mogą poprawić np. elektrostymulacja przezskórna nerwu piszczelowego oraz neuromodulacja.​

Trening mięśni dna miednicy pomaga zwiększyć kontrolę nad mikcją oraz zmniejszyć epizody nietrzymania moczu. Ćwiczenia polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni dna miednicy i mogą być wykonywane w różnych pozycjach.

Nieleczony pęcherz neurogenny prowadzi do poważnych powikłań zagrażających zdrowiu i życiu pacjenta. Najczęstszym problemem są:

Powikłania bezpośrednio zagrażające życiu to m.in. niewydolność nerek, urosepsa i rak pęcherza moczowego, którego częstość jest 20-krotnie większa w porównaniu do populacji ogólnej (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4467746/). Warto też wspomnieć o konsekwencjach społecznych, takich jak wyobcowanie i wykluczenie, mniejsza efektywność w pracy, a nawet depresja.

Czy pęcherz neurogenny da się wyleczyć? Całkowicie – niestety nie. Ponadto ze względu na to, że zaburzenie zależy w dużej mierze od nieprawidłowości neurologicznych (np. choroba Alzheimera czy Parkinsona), terapia stanowi połączenie leczenia przyczyny i zapobiegania powikłaniom związanym z nietrzymaniem bądź zaleganiem moczu. Na szczęście istnieje wiele leków oraz technik rehabilitacyjnych, które znacząco poprawiają kontrolę napięcia pęcherza, a co za tym idzie – komfort życia chorego.

Bibliografia: