Przeszkoda podpęcherzowa w odpływie moczu – przyczyny, objawy, leczenie

Utrudnienie odpływu moczu może wystąpić na różnych etapach układu moczowego, jednak mianem przeszkody podpęcherzowej określa się wyłącznie zaburzenia zlokalizowane na poziomie szyjki pęcherza moczowego lub cewki moczowej, czyli poniżej pęcherza.

Przeszkoda podpęcherzowa może mieć charakter anatomiczny (mechaniczny) albo czynnościowy. Mechaniczne przyczyny to:

W przypadku przyczyn czynnościowych utrudniony odpływ moczu nie wiąże się z widocznym zwężeniem światła dróg moczowych. Taki stan może wynikać z kolei z:

Najczęstsze przyczyny zaburzenia różnią się w zależności od płci: przeszkoda pęcherzowa u mężczyzn wynika zazwyczaj z łagodnego przerostu prostaty, a u kobiet – z powikłań operacyjnego leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu.

Przeszkoda podpęcherzowa powoduje dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych, do których najczęściej należą:

Diagnostyką przeszkody podpęcherzowej zajmuje się urolog, choć zazwyczaj pacjent na początku trafia do lekarza POZ. Na pierwszej konsultacji lekarz:

W celu potwierdzenia lub wykluczenia przeszkody podpęcherzowej oraz ustalenia sposobu leczenia konieczna jest konsultacja urologiczna. W zależności od przypadku urolog wykonuje następujące badania:

Inni specjaliści, którzy pomagają w diagnostyce i leczeniu, to ginekolog (u kobiet), neurolog (przy zaburzeniach neurologicznych) oraz nefrolog (jeśli doszło do powikłań nerkowych).

Leczenie przeszkody podpęcherzowej jest uzależnione od jej przyczyny i nasilenia objawów. Może obejmować postępowanie zachowawcze, farmakoterapię, czasowe cewnikowanie pęcherza oraz leczenie zabiegowe lub operacyjne w celu usunięcia anatomicznej bariery odpływu moczu.

Leczenie zachowawcze i farmakologiczne stanowi pierwszy etap postępowania u wielu pacjentów z przeszkodą podpęcherzową, szczególnie przy łagodnym lub umiarkowanym nasileniu objawów oraz braku powikłań. Obejmuje:

Metody te pozwalają złagodzić objawy, jednak nie eliminują anatomicznej przyczyny przeszkody i wymagają regularnej kontroli urologicznej. W poważniejszych przypadkach leczenie zachowawcze wymaga cewnikowania pęcherza moczowego (głównie w sytuacjach nagłych, takich jak ostre zatrzymanie moczu lub znaczne zaleganie moczu w pęcherzu). Procedura pozwala na szybkie odbarczenie pęcherza i zmniejszenie ryzyka powikłań. Ma zwykle charakter czasowy i umożliwia dalszą diagnostykę oraz wdrożenie leczenia przyczynowego, w tym farmakoterapii lub leczenia zabiegowego.

Leczenie zabiegowe przeszkody podpęcherzowej stosuje się wówczas, gdy postępowanie zachowawcze i farmakologiczne nie przynosi oczekiwanej poprawy lub gdy objawy od początku mają znaczne nasilenie. Wskazaniem do leczenia inwazyjnego są także powikłania, np.:

Leczenie operacyjne ma celu trwałe usunięcie lub zmniejszenie anatomicznej bariery odpływu moczu, a co za tym idzie – trwałą poprawę opróżniania pęcherza. W zależności od przyczyny i lokalizacji przeszkody podpęcherzowej oraz stanu pacjenta obejmuje:

U mężczyzn leczenie zabiegowe przeszkody podpęcherzowej najczęściej dotyczy operacyjnego leczenia chorób gruczołu krokowego, przede wszystkim łagodnego rozrostu prostaty, który prowadzi do ucisku cewki moczowej. U kobiet przeszkoda podpęcherzowa ma najczęściej charakter jatrogenny i stanowi powikłanie operacyjnego leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu. Leczenie zabiegowe polega wówczas na korekcji wcześniejszej interwencji chirurgicznej w celu przywrócenia prawidłowego odpływu moczu. Decyzję o metodzie leczenia zawsze poprzedza diagnostyka urologiczna i ocena bilansu korzyści oraz ryzyka.

Nieleczona przeszkoda podpęcherzowa powoduje niedrożność dróg moczowych (całkowitą lub częściową), a to może prowadzić do poważnych powikłań, w tym:

Przeszkoda podpęcherzowa to stan, który może prowadzić do istotnych dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych oraz groźnych powikłań, w tym uszkodzenia nerek. Najczęściej wynika z anatomicznego utrudnienia odpływu moczu, a jej przyczyny i sposób leczenia różnią się w zależności od płci i mechanizmu zaburzenia.

Bibliografia