Umów wizytę
Torbiel najądrza – objawy, przyczyny, leczenie

Torbiel najądrza – objawy, przyczyny, leczenie

Data publikacji: 03.01.2025 r.

Torbiel najądrza to łagodna zmiana w obrębie moszny. Często nie powoduje dolegliwości, więc zostaje odkryta przypadkowo. Należy jednak różnicować ją z innymi chorobami, np. rakiem jąder. Jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia torbieli najądrza?

Czym jest torbiel najądrza?

Torbiel najądrza, inaczej spermatocele lub torbiel nasienna (bywa też niepoprawnie określana jako „torbiel nasienny”), to nieprawidłowa struktura zlokalizowana w mosznie – konkretnie w obrębie najądrza znajdującego się na tylno-górnej powierzchni jądra. Przypomina twardy, lity guzek, który przepuszcza światło (np. światło latarki wykorzystywane w badaniu transiluminacji), co pozwala odróżnić go np. od zmian o charakterze złośliwym.

Torbiel jest zamkniętą, wolną przestrzenią otoczoną cienką ścianą z tkanki łącznej, wyścieloną nabłonkiem i wypełnioną mętnym płynem zawierającym wydzielinę kanalików nasiennych (plemniki, białka, enzymy, fragmenty innych komórek itd.).

Torbiel najądrza – przyczyny

Co powoduje powstanie torbieli najądrza? W wielu przypadkach torbiele rozwijają się bez wyraźnej przyczyny w wyniku zablokowania kanalików nasiennych, można jednak wymienić kilka czynników ryzyka:

  • Urazy i mikrourazy moszny – stłuczenia, uderzenia czy ucisk moszny związane chociażby ze sportem (np. kolarstwo czy jazda konna, w których dochodzi do długotrwałego nacisku na mosznę, albo sportami kontaktowymi),
  • Powikłania zabiegów w obrębie układu moczowo-płciowego – np. operacje żylaków powrózka nasiennego albo przepukliny pachwinowej,
  • Częste zapalenia jąder i najądrzy – stan zapalny może powodować obrzęk i uszkodzenia kanalików nasiennych. Prowadzi też  do  utrudnionego odpływu płynu nasiennego, a także do bliznowacenia tkanek, uszkodzeń strukturalnych i zakłócenia równowagi produkcji płynu oraz gromadzenia się go w określonym miejscu,
  • Wiek – torbiele nasienne są częściej diagnozowane u mężczyzn w średnim i starszym wieku,
  • Choroba von Hippel-Lindau (VHL) – ta rzadka choroba genetyczna zwiększa ryzyko występowania torbieli, w tym torbieli najądrza (zazwyczaj bezobjawowych i łagodnych).

Torbiel najądrza – objawy

Spermatocele przyjmują różną wielkość i są wyczuwalne jako twarde, gładkie guzki. Zazwyczaj nie wywołują dolegliwości, jeśli jednak staną się wystarczająco duże, mogą powodować następujące objawy:

  • Tępy ból lub dyskomfort w okolicach jądra lub w mosznie,
  • Uczucie ciężkości albo pełności za i nad jądrem,
  • Obrzęk moszny.

Jak zdiagnozować torbiel najądrza?

Torbiel najądrza diagnozuje urolog. W czasie konsultacji przeprowadzi wywiad oraz badanie fizykalne (palcapcyjne badanie moszny). Pomocne okazują się też:

  • Transiluminacja – podświetlenie moszny silnym źródłem światła, np. latarką. To bardzo prosty i użyteczny test, ponieważ torbiel najądrza jest półprzezroczysta i przepuszcza światło, a guzy nowotworowe – nie,
  • USG moszny – w badaniu ultrasonografem torbiel przyjmuje charakterystyczny wygląd czarnej (bezechowej) przestrzeni o okrągłym lub owalnym kształcie, najczęściej w głowie najądrza. Mogą ewentualnie pojawić się wewnętrze echa, jeśli w płynie znajdują się plemniki. USG to złoty standard w diagnostyce torbieli najądrza,
  • Badania laboratoryjne – np. analiza moczu, która pozwala potwierdzić lub wykluczyć stan zapalny albo infekcję intymną, zwłaszcza przy pojawieniu się bólu w obrębie moszny.

Torbiel najądrza – leczenie

Jak leczyć torbiel najądrza? Zależy to od jej wielkości i objawów, które wywołuje. Decyzję o przebiegu terapii podejmuje urolog, a wybór metody zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta.

  • W większości przypadków torbiel najądrza wymaga jedynie obserwacji i regularnych badań kontrolnych.
  • Leczenie farmakologiczne stosuje się tylko przy bólu – co ważne, środki przeciwbólowe nie wpływają na samą torbiel, a jedynie łagodzą objawy.
  • Jeśli zmiana powoduje duży, uporczywy ból i dyskomfort albo deformację moszny lub istnieje podejrzenie, że maskują obecność innych zmian, urolog prawdopodobnie zaleci spermatocelektomię (standardowy zabieg polegający na chirurgicznym usunięciu torbieli w znieczuleniu ogólnym).
  • Stosuje się też nakłucie torbieli (aspirację), jednak rzadko, ponieważ torbiele usunięte tą metodą mają skłonność do nawrotów.

Torbiel nasienna a płodność

Sama torbiel nasienna raczej nie wpływa na płodność. Jeśli jednak jest na tyle duża, że blokuje transport męskich komórek rozrodczych z najądrza do nasieniowodu i zmniejsza ich liczbę w spermie, może stanowić problem. Torbiele lub współistniejące przewlekłe zapalenie najądrzy mogą też zaburzać funkcjonowanie najądrzy odpowiedzialnych za prawidłowy proces magazynowania i dojrzewania plemników.

Największym czynnikiem ryzyka niepłodności przy torbieli nasiennej jest jednak leczenie metodami chirurgicznymi. W czasie spermatocelektomii istnieje niebezpieczeństwo uszkodzenia najądrza lub nasieniowodu, dlatego operacje przeprowadza się tylko w uzasadnionych sytuacjach.

Jak zapobiegać torbielom nasiennym?

Oprócz unikania długotrwałego ucisku czy urazów moszny nie istnieją sposoby na zapobieganie torbielom. Ogromne znaczenie ma jednak regularne samobadanie moszny i szybkie zwracanie się do lekarza w razie wykrycia zmian. Jak przeprowadzić taką samokontrolę?

  • Najlepiej po ciepłej kąpieli lub prysznicu – ciepło rozluźnia skórę moszny, a to ułatwia badanie. Warto też wykonać je przed lustrem.
  • Najpierw trzeba ocenić wygląd moszny: Czy jądra są symetryczne? Czy pojawiają się zaczerwienienia, zgrubienia, obrzęki?
  • Następnie należy zbadać każde jądro osobno – unieść je jedną dłonią, a drugą delikatnie obracać i dotykać w celu znalezienia ewentualnych guzków, stwardnień lub obszarów różniących się od reszty jądra. Najądrze powinno być wyczuwalne jako miękka i gładka struktura w tylno-górnej części jądra, a powrózki nasienne – miękki przewód wychodzący z górnej części jądra.

Torbiel najądrza – często zadawane pytania

Poniżej wyjaśniamy jeszcze kilka dodatkowych kwestii, które często nurtują pacjentów.

  • Czy torbiel nasienna jest groźna? Nie. To z definicji zmiana łagodna, która nie ma tendencji do przekształcenia się w nowotwór złośliwy. Problemy mogą pojawić się, jeśli torbiel jest duża.
  • Gdzie znajduje się torbiel nasienna – na jądrze? Tak i nie. Najądrze, jak sama nazwa wskazuje, znajduje się na jądrze – ta struktura przylega do jądra, ale nie jest jego częścią (to oddzielny narząd). W jądrach tworzą się inne rodzaje torbieli, np. wodniaki jądra, torbiele naskórkowe (epidermoidalne).
  • Czy torbiel nasienna może się wchłonąć? Raczej nie. Torbiele najądrza mają tendencję do utrzymywania się, a w niektórych przypadkach mogą nawet powiększać się z czasem (w przeciwieństwie do innych rodzajów torbieli, np. funkcjonalnych torbieli jajników). Torbiel najądrza jest strukturalną zmianą spowodowaną trwałym problemem mechanicznym bez mechanizmu naturalnej resorpcji.

Torbiel nasienna – podsumowanie

Torbiel najądrza to łagodna zmiana w najądrzu wypełniona płynem z plemnikami. Zwykle jest bezobjawowa, ale może powodować dyskomfort lub powiększenie moszny. Najczęściej diagnozuje się ją przez USG, a leczenie jest konieczne tylko przy dużych torbielach lub bólu.

Źródła:

  1. Spermatocele, 2023, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17492-spermatocele. [dostęp: 16.01.2025]
  2. Spermatocele, 2022, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/spermatocele/symptoms-causes/syc-20377829. [dostęp: 16.01.2025]
  3. Stonier T., Simson N., Challacombe B., Diagnostyka guzów moszny, 2025, https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/176301,diagnostyka-guzow-moszny. [dostęp: 16.01.2025]
  4. Ignaszak-Kaus N., Jedrzejczak P., Wpływ sportu na męski układ rozrodczy, 2015, https://postepyandrologii.pl/wp-content/uploads/2021/09/Ignaszak-Kaus_Natalia_Jedrzejczak.pdf. [dostęp: 16.01.2025]
  5. Cybulski C., Krzystolik K., Lubiński J., Von Hippel-Lindau Disease, 2010, https://www.czytelniamedyczna.pl/3480,von-hippellindau-disease.html. [dostęp: 16.01.2025]

Warto również przeczytać:

Umów się do lekarza

Skontaktuj się z nami, aby ustalić najlepszą dla siebie ścieżkę leczenia. Umów się na konsultację z urologiem.

Poradnia urologiczna

Konsultacje komerycyjne:
788 502 989
Poniedziałek-piątek: 9.00-17.00

Konsultacje na NFZ:
22 73 54 100 /101

Umawianie zabiegów
661 300 313
Poniedziałek-piątek: 8.00-16.00

    Wyślij e-mail:
    uro@emc-sa.pl
    W godz. 8.00 – 16.00 odpowiadamy
    tego samego dnia roboczego