Zaleganie moczu w pęcherzu – przyczyny, objawy, leczenie

Zaleganie moczu po mikcji oznacza sytuację, w której po oddaniu moczu w pęcherzu nadal pozostaje jego znaczna ilość. U zdrowej osoby nie powinna ona przekraczać 50 ml. Wartość do 100 ml uznaje się jeszcze za graniczną, ale każde przekroczenie tej liczby wymaga obserwacji, zwłaszcza jeśli objawy się powtarzają. Choć problem ten może występować u osób w każdym wieku, szczególnie często dotyka mężczyzn po 50. roku życia oraz kobiety z zaburzeniami dna miednicy.

Normy są ważne, ale liczy się także to, jak pacjent się czuje. Jeżeli odczuwa dyskomfort, parcie lub ma problem z rozpoczęciem mikcji – to sygnały, że coś zaburza prawidłowe opróżnianie pęcherza. Takie zaleganie prowadzi do wzrostu ciśnienia w układzie moczowym i może negatywnie wpływać na nerki.

Istnieje wiele przyczyn zalegania moczu w pęcherzu, często zależnych od płci. U kobiet źródłem zaburzenia bywa obniżenie narządów miednicy mniejszej. W wyniku osłabienia mięśni dna miednicy dochodzi do niewłaściwego ułożenia pęcherza i cewki moczowej, co utrudnia pełne opróżnianie. Innym problemem mogą być zaburzenia neurologiczne, zwłaszcza u pacjentek z cukrzycą lub stwardnieniem rozsianym.

Z kolei u mężczyzn najczęstszą przyczyną jest łagodny rozrost prostaty (BPH), który utrudnia przepływ moczu przez cewkę. Czasem problem wywołuje również przewlekłe zapalenie prostaty lub urazy tej okolicy. Zwężenie cewki moczowej po cewnikowaniu, operacjach lub na skutek urazów także może prowadzić do zatrzymania albo do zalegania moczu.

Objawy bywają różnorodne. Najczęściej pojawia się uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza – pacjent mimo mikcji nadal czuje, że „coś zostało”. Czasami strumień moczu jest przerywany, cienki, a sama mikcja – bolesna lub wymagająca wysiłku. W ciągu dnia lub nocy pojawia się potrzeba oddania moczu po kilkunastu minutach od poprzedniego opróżnienia pęcherza. Zdarza się też, że pojawia się nietrzymanie moczu z przepełnienia – czyli sytuacja, w której mocz zaczyna sam wypływać kroplami, bo pęcherz jest przepełniony.

Niektóre osoby skarżą się także na uczucie rozpierania w podbrzuszu. Ból w tej okolicy lub dyskomfort przy delikatnym ucisku może być dodatkową wskazówką, że doszło do zatrzymania moczu. W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawiają się objawy ogólne – osłabienie, gorączka czy bóle w okolicy lędźwiowej.

Proces diagnostyczny zaczyna się od dokładnego wywiadu i badania palpacyjnego. Lekarz sprawdza, czy w okolicy nadłonowej wyczuwalny jest wypełniony pęcherz. Kolejnym etapem jest USG po mikcji – nieinwazyjne badanie obrazowe, które pozwala ocenić, ile moczu pozostało w pęcherzu. Wartość powyżej 100 ml uznaje się za patologiczną.

W dalszym kroku wykonuje się badania moczu (ogólne i posiew), by wykluczyć infekcje dróg moczowych. Mężczyznom zleca się badanie prostaty per rectum, a w przypadkach podejrzenia zaburzeń neurologicznych – konsultację neurologiczną. Jeśli przyczyna nie jest jasna, konieczne może być badanie urodynamiczne lub cystoskopia.

Terapię zalegania moczu dobiera się do przyczyny dolegliwości.

W łagodnych przypadkach warto wdrożyć działania wspierające.

Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczna może być interwencja chirurgiczna. U mężczyzn wykonuje się zabiegi endoskopowe (TURP), usuwające nadmiar tkanki gruczołu krokowego. U kobiet z zaawansowanym obniżeniem narządów – operacje korekcyjne dna miednicy. W przypadkach neurogennych możliwe jest wprowadzenie stymulacji nerwu krzyżowego lub implantacja stymulatora pęcherza.

Zlekceważenie zalegania moczu może prowadzić do przewlekłego rozciągnięcia pęcherza, a w konsekwencji do jego osłabienia. Nagromadzenie moczu sprzyja też infekcjom – bakteriom łatwiej się namnażać w zalegającym płynie. Pojawiają się wtedy nawracające zapalenia pęcherza, a niekiedy także nerek. U części pacjentów rozwija się kamica moczowa lub uszkodzenie górnych dróg moczowych. Zbyt późna interwencja może nawet doprowadzić do przewlekłej niewydolności nerek.

Zaleganie moczu po mikcji to problem częstszy niż mogłoby się wydawać. Ignorowanie go to prosta droga do poważniejszych zaburzeń w układzie moczowym. Dzięki wczesnej diagnostyce odpowiednio dobranym lekom oraz zmianie stylu życia można skutecznie poprawić komfort codziennego funkcjonowania. Warto słuchać swojego ciała – im szybciej zostanie rozpoznany problem, tym większa szansa na skuteczne leczenie.

Bibliografia: