Zespół bolesnego pęcherza – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół bolesnego pęcherza (PBS) to przewlekłe zaburzenie charakteryzujące się co najmniej 6-miesięcznym dyskomfortem percepcyjnym związanym z pęcherzem moczowym. Rozpoznanie zespołu następuje dopiero po wykluczeniu innych możliwych przyczyn bólu, takich jak infekcja, kamienie czy nowotwory.

Przyczyny PBS do dzisiaj nie są w pełni znane. Naukowcy zgadzają się jednak, że choroba wynika prawdopodobnie z kilku występujących jednocześnie nieprawidłowości.

Urotelium (nabłonek przejściowy) to struktura, która chroni głębokie warstwy pęcherza przed wpływem bakterii i toksycznych substancji rozpuszczonych w moczu. W PBS obserwuje się jej postępującą degradację, co skutkuje depolaryzacją mięśni i nerwów. Wywołuje to ból oraz skurcze mięśni wypieracza. Poza tym aktywowane białka (mastocyty) inicjują stan zapalny i uwalniają histaminę, która również powoduje skurcze mięśni, zwiększenie przepuszczalności oraz czułości nerwów czuciowych.

We wnętrzu pęcherza naturalnie występują białka, które odpowiadają za budowę i funkcję nabłonka przejściowego (uroplakiny, ZO-1, E-kadheryna). Niestety, u niektórych osób układ odpornościowy uznaje je za wroga (antygen) i zaczyna je zwalczać. Świadczy o tym zbyt intensywna produkcja w pęcherzu białek z grupy S100, które indukują śmierć komórek. To z kolei wywołuje przewlekły stan zapalny, który manifestuje się przez ból pęcherza.

Co ciekawe, nienaturalnie wysoki poziom dokładnie tych białek obserwuje się też w przypadku innych chorób autoimmunologicznych, w tym w:

Zwiększona częstość ich współwystępowania z PBS pokazuje, że choroby te mają zbliżoną patogenezę.

U pacjentów z zespołem bolesnego pęcherza często stwierdza się też wysokie stężenie czynników wzrostu nerwów (NGF). Z jednej strony prowadzi to do przerostu włókien czuciowych, a z drugiej do obniżenia progu aktywacji nocyceptywnej, ponieważ ból pojawia się nawet przy niewielkich bodźcach. Do tego substancje produkowane przez mastocyty mogą stymulować i uwrażliwiać nerwy i mięśnie, więc zdarza się, że samo naturalne wypełnienie pęcherza wystarczy do zainicjowania stanu zapalnego i wrażeń bólowych.

Objawy PBS są zróżnicowane i mogą się zmieniać w zależności od danego pacjenta oraz fazy choroby. Symptomy, które odróżniają go od bólu pęcherza wywołanego np. zakażeniem bakteryjnym, to:

Do wtórnych objawów można zaliczyć chroniczne niewyspanie i związane z tym dolegliwości oraz unikanie stosunków płciowych, które szczególnie u pacjentek zwiększają nasilenie bólu. Warto też dodać, że obraz kliniczny choroby się zmienia. Okresy zaostrzenia i remisji przeplatają się w zależności od poziomu stresu, aktywności fizycznej, diety i innych czynników.

Leczenie zespołu bolesnego pęcherza jest procesem złożonym. Wymaga od urologa współpracy z innymi specjalistami oraz multimodalnego podejścia do terapii, czyli połączenia farmakoterapii, fizjoterapii i psychoterapii. Pacjentom pomagają różne leki, np.:

Same leki zmniejszające nadreaktywność pęcherza moczowego z reguły nie wystarczają. Często stosuje się też wlewy dopęcherzowe, co zmniejsza działania niepożądane i pozwala na osiągnięcie wysokich stężeń substancji w miejscu stanu zapalnego, bez konieczności systemowego wchłaniania przez cały organizm. Podaje się w ten sposób zarówno antybiotyki (tylko pacjentom z niedawną infekcją), jak i środki o działaniu przeciwzapalnym i regenerującym (np. heparynę).

Fundamentem leczenia PBS jest edukacja chorego, szczególnie w kwestii diety i skutecznych metod zmniejszania stresu.

Bardzo pomocna w kontroli bólu jest też fizjoterapia z ćwiczeniami relaksacyjnymi i manualna terapia punktów spustowych dna miednicy prowadzona przez wykwalifikowanego specjalistę. Jednocześnie jednak nie zaleca się standardowych metod wzmacniania mięśni Kegla.

Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji definiuje zespół bolesnego pęcherza jako zbiór objawów, nie zaś jako jedną, konkretną chorobę. Mimo że dolegliwości nie zagrażają życiu cierpiącego, znacznie obniżają jego jakość. Chorzy częściej niż zdrowe osoby doświadczają lęku, depresji, dysfunkcji seksualnych i innych zaburzeń. Aby tego uniknąć, warto skorzystać z pomocy wykwalifikowanego urologa oraz dbać o zdrowie fizyczne i psychiczne.

Bibliografia