Kamienie w pęcherzu – objawy, przyczyny, leczenie

Kamienie w pęcherzu moczowym to tak naprawdę znajdujące się w nim twarde złogi mineralne. Te nierozpuszczalne formacje powstają ze związków, które w normalnych warunkach znajdują się w moczu w stanie rozpuszczonym. Gdy przekroczą określone stężenie, zaczyna się ich krystalizacja i agregacja. 

Właściwości fizyczne, a przez to podatność na różne metody leczenia, zależą od składu chemicznego złogów.

Kamienie w pęcherzu powstają, gdy wystąpią jednocześnie dwa czynniki:

Pośrednio przyczyniają się do tego przewlekłe infekcje układu moczowego. Przykładowo nieusunięte z dróg moczowych bakterie z rodzaju Proteus rozkładają mocznik do amoniaku, powodując alkalizację moczu. To z kolei skutkuje rozwojem kamieni struwitowych, które odznaczają się szczególnie szybkim wzrostem i tendencją do tworzenia dużych, koralowatych struktur. Natomiast na drugi czynnik wpływają m.in. różne anatomiczne nieprawidłowości:

Z kolei głównym powodem zastoju moczu u mężczyzn powyżej 50. roku życia jest przerost gruczołu krokowego. Powiększona prostata wywiera ucisk na cewkę moczową, co prowadzi do niepełnego opróżniania pęcherza i zastoju moczu. W takich warunkach nawet niewielkie stężenia substancji mineralnych mogą prowadzić do krystalizacji.

Jakie są objawy kamieni w pęcherzu moczowym? Zależy to od wielkości, liczby, lokalizacji oraz ruchomości złogów. Małe kamienie mogą przez długi czas pozostawać bezobjawowe, szczególnie gdy zajmują pozycję w dolnych partiach pęcherza i nie interferują z przepływem moczu. Złogi większe lub te o ostrych krawędziach powodują mechaniczne podrażnienie błony śluzowej pęcherza, wywołując charakterystyczny zespół objawów:

W celu dokładnej charakterystyki kamieni znajdujących się w pęcherzu konieczne są konsultacja urologiczna i wykonanie szeregu badań. Oprócz badania ogólnego moczu, dostarczającego informacji o jego odczynie, oraz morfologii wykonuje się USG i TK, które pozwalają określić wielkość kamieni, ich gęstość i ułożenie oraz grubość ścian pęcherza, objętość zalegającego moczu.

Pierwsze pytanie, które może się pojawić zaraz po diagnozie to: „W jaki sposób pozbyć się kamieni z pęcherza moczowego?”. Odpowiedź zależy od wielu czynników, w tym wielkości i składu kamieni, nasilenia objawów, obecności powikłań oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku niewielkich złogów wystarczy zwiększyć podaż płynów do 2,5-3 litrów dziennie, aby spowodować samoistne wydalenie małych kamieni. A jak długo schodzi kamień z pęcherza? Według źródeł medycznych kamienie <5 mm mają szanse na samoistne wydalenie w 95% przypadków w ciągu 40 dni. Warto zauważyć, że chociaż przy wielkości złogów do 10 mm American Urological Association (AUA) zaleca leczenie zachowawcze, to jednak gdy ich średnica przekracza 7 mm, szanse samoistnego wydalenia bardzo maleją. Co więcej, co najmniej 50% większych złogów (powyżej 5 mm) może upośledzić drożność moczowodu i wymaga interwencji zabiegowej.

Cystolitotrypsja stanowi metodę z wyboru w leczeniu większości przypadków kamicy pęcherza moczowego. Jest to małoinwazyjny zabieg endoskopowy, podczas którego rozbija się kamienie, a następnie usuwa je przez cewkę moczową bez konieczności wykonywania nacięć skóry. Wykorzystuje się do tego różne technologie kruszenia złogów: mechaniczne, pneumatyczne lub ultradźwiękowe.

Zanim lekarz zdecyduje się na zabiegi operacyjne, spróbuje farmakologicznie ułatwić pozbycie się kamieni.

Nieleczona kamica pęcherza moczowego może prowadzić do szeregu poważnych powikłań – nie tylko w funkcjonowaniu pęcherza.

Chociaż kamienie w pęcherzu moczowym nie są powszechną dolegliwością, to jednak, szczególnie w starszym wieku, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. To prawda, że współczesne metody endoskopowe sprawiają, że chorzy mogą szybko wrócić do zdrowia. Najlepszą metodą, aby nie dopuścić do rozwoju kamieni w pęcherzu i ich nawrotu, jest odpowiednia dieta, regularne nawadnianie oraz kontrola innych chorób współistniejących, takich jak przerost prostaty czy nawracające infekcje układu moczowego.

Bibliografia