Na jakie choroby może wskazywać ból jądra? Przyczyny, diagnostyka

Ból jądra – objawy

Ból w okolicach jądra może przybierać różne formy i nasilenie zależnie od przyczyny. Czasem pojawia się nagle, jak w przypadku urazu czy skrętu jądra, innym razem rozwija się stopniowo, co jest typowe dla infekcji lub chorób przewlekłych. Do objawów, które powinny wzbudzić niepokój, należą:

nagły, ostry ból w jądrze lub mosznie;
obrzęk i zaczerwienienie moszny;
ból promieniujący do podbrzusza lub pachwiny;
nudności, wymioty i gorączka;
zmiany w konsystencji lub wielkości jądra;
uczucie ciężkości w mosznie.

W przypadku bardzo silnego bólu nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Najlepiej natychmiast udać się na Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR), ponieważ taka sytuacja często wymaga pilnego leczenia lub szybkiej interwencji chirurgicznej.

Ból jąder – przyczyny

Od czego bolą jądra? Ból może być spowodowany wieloma różnymi czynnikami. Typowe przyczyny to:

uraz mechaniczny jąder, np. wskutek uderzenia;
zapalenie najądrza i zapalenie jądra – często powodują je infekcje bakteryjne, w tym zakażenia przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydia i rzeżączka. Objawia się to bólem, obrzękiem, gorączką i wydzieliną z cewki moczowej;
torsja jądra (skręt jądra) – jest to stan patologiczny, charakteryzujący się skrętem powrózka nasiennego, prowadzącym do niedokrwienia jądra. W sytuacji pełnego skrętu jądra konieczna jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna. Jeśli operacja nie zostanie przeprowadzona w ciągu 6 godzin od pojawienia się bólu, szanse na uratowanie jądra znacznie maleją;
przepuklina pachwinowa – występuje, gdy część jelita przedostaje się przez osłabiony punkt w ścianie brzucha do kanału pachwinowego. Powoduje to ból promieniujący do jąder, szczególnie podczas kaszlu, podnoszenia ciężkich przedmiotów czy wysiłku fizycznego;
żylaki powrózka nasiennego – są to rozszerzone żyły w mosznie, które u mężczyzn powodują uczucie ciężkości i dyskomfort. Żylaki mogą wpływać na płodność, często wykrywa się je podczas badania fizykalnego lub USG;
kamienie nerkowe – ból jąder bywa objawem kamieni nerkowych, zwłaszcza gdy kamień przemieszcza się wzdłuż dróg moczowych. Ból zazwyczaj promieniuje od pleców w kierunku podbrzusza i pachwiny;
nowotwory jąder – zmiany w konsystencji jądra, guzy czy powiększenie mogą wskazywać na obecność nowotworu, np. raka prostaty;
hydrocele (nagromadzenie płynu wokół jądra) i spermatocele (torbiel najądrza zawierająca plemniki) – oba te stany mogą powodować uczucie ciężkości i dyskomfort w mosznie, choć rzadko są bolesne;
zakażenie wirusowe, np. wirusem świnki, może prowadzić do zapalenia jądra, szczególnie u młodych mężczyzn. Świnka czasem powoduje obrzęk i ból jąder, co wymaga leczenia objawowego.

Badania i diagnostyka bólu jąder

W przypadku bólu jąder pierwszym krokiem jest kontakt z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który przeprowadzi wstępne badanie i oceni, czy konieczna jest dalsza diagnostyka specjalistyczna. W zależności od podejrzeń co do przyczyny bólu lekarz POZ kieruje do odpowiedniego specjalisty.

Podczas wizyty lekarz specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny – pyta o czas trwania i charakter bólu, ewentualne urazy, ostatnie aktywności fizyczne, historię chorób przenoszonych drogą płciową oraz inne objawy towarzyszące, takie jak gorączka, nudności, wymioty czy zmiany w wyglądzie jąder.

Następnie przeprowadza badanie fizykalne, które obejmuje palpacyjne badanie moszny i jąder. Lekarz ocenia obecność obrzęku, zaczerwienienia, zmian w konsystencji jądra oraz ewentualny ból podczas dotyku. Sprawdza także pachwiny i brzuch pod kątem wystąpienia przepukliny pachwinowej czy powiększonych węzłów chłonnych.

Każdy przypadek bólu jąder jest unikalny, dlatego lekarz indywidualnie dobiera zestaw badań diagnostycznych, aby jak najdokładniej określić przyczynę dolegliwości. Może skierować na USG moszny, tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI), scyntygrafię jąder czy biopsję. W zależności od podejrzenia może także zlecić analizę moczu, badania krwi czy wymaz z cewki moczowej.

Bolące jądra – jaki lekarz zajmuje się tym schorzeniem?

Leczeniem bólu jąder zajmują się urolog, czyli specjalista od schorzeń układu moczowo-płciowego, ale także androlog, który analizuje dolegliwości związane z męskim układem rozrodczym. Jeżeli bolące jądra wynikają z urazu, przepukliny pachwinowej lub skrętu jądra, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Natomiast jeśli podejrzewa się nowotwór jądra, to trzeba udać się do onkologa.

Ból jąder – leczenie

Leczenie bólu jąder zależy od przyczyny dolegliwości. Co na ból jąder najczęściej zalecają specjaliści? W przypadku infekcji bakteryjnych, takich jak zapalenie najądrza czy zapalenie jądra, lekarz zazwyczaj przepisuje antybiotyki. Skuteczność leczenia zależy od wczesnego wykrycia i odpowiedniego doboru leku na podstawie wyników badań laboratoryjnych. Aby złagodzić ból i zmniejszyć stan zapalny stosuje się leki przeciwbólowe (np. paracetamol) i przeciwzapalne (np. ibuprofen).

H3 W jakich przypadkach ból jąder wymaga interwencji chirurgicznej?

Torsja jądra – jest to stan nagły, wymagający natychmiastowej operacji, aby odkręcić jądro i przywrócić prawidłowy przepływ krwi. Szybka interwencja może zapobiec martwicy jądra.
Przepuklina pachwinowa – chirurgiczna interwencja zapobiega uwięźnięciu jelit i innym powikłaniom.
Nowotwory jąder – leczenie raka jąder zazwyczaj obejmuje chirurgiczne usunięcie chorego jądra, a w zależności od typu nowotworu i jego zaawansowania, zastosowanie radioterapii lub chemioterapii.
Hydrocele i spermatocele – w przypadkach gdy torbiele są duże lub powodują znaczny dyskomfort, mogą być usuwane chirurgicznie.
Leczenie żylaków powrózka nasiennego – jeśli powodują ból lub problemy z płodnością, chirurg wykonuje embolizację żylaków (przezskórne, małoinwazyjne wejście do układu żylnego, a następnie kontrolowane wyłączenie z krwioobiegu niewydolnego naczynia krwionośnego) lub operację, której celem jest usunięcie nadmiaru krwi z powrózka nasiennego.
Leczenie kamieni nerkowych – jeśli ból jąder jest spowodowany kamieniami nerkowymi, leczenie może obejmować litotrypsję (rozbijanie kamieni falami uderzeniowymi), stosowanie leków rozkurczowych oraz operacyjne usunięcie kamieni.

Domowe sposoby na ból jąder

Domowe metody łagodzenia bólu jąder sprawdzają się, jeśli dolegliwości są łagodne i nie wynikają z poważnych schorzeń wymagających interwencji medycznej. Jak złagodzić ból jąder domowymi sposobami?

Odpoczywaj i unikaj forsownych aktywności i podnoszenia ciężkich przedmiotów.
Noś luźną bieliznę.
Stosuj zimne okłady (np. zawinięte w ręcznik kostki lodu) na obszar moszny przez 15-20 minut, kilka razy dziennie.
Unoś mosznę podczas leżenia – umieść małą poduszkę lub zrolowany ręcznik pod moszną podczas leżenia na plecach.
Stosuj ciepłe, ale nie gorące kąpiele.
Zażywaj leki przeciwbólowe dostępne bez recepty.
Utrzymuj odpowiednią higienę intymną, co zapobiegnie infekcjom.
Zachowuj odpowiednie nawodnienie.
Unikaj alkoholu, tytoniu oraz pikantnych potraw.

Co oznacza ból jąder – podsumowanie

Ból jąder to dolegliwość, która może wynikać z wielu różnych przyczyn – od urazów mechanicznych po poważne schorzenia, takie jak skręt jądra czy nowotwory. Nie ignoruj ich i w przypadku wystąpienia jak najszybciej zasięgnij porady lekarskiej. Wczesna interwencja medyczna może zapobiec poważnym powikłaniom i zapewnić szybkie i skuteczne leczenie.

Bibliografia:

Borkowski, Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2020.
K. Juszczak. Przewlekły ból jąder – etiopatogeneza, rozpoznanie, leczenie. Przegląd Urologiczny, 2014.
J. M. Gatti, J.P. Murphy, Ostre choroby jąder, Pediatria po Dyplomie, vol. 13, nr 3 czerwiec 2009.
I. Ostrowski, Przewlekły ból jądra – trudny problem kliniczny, Przegląd Urologiczny 2 (24) 2004.
M. Krakos, J. Niedzielski, Ostra moszna – wciąż aktualny problem kliniczny, Chirurgia Polska 2006; 8(3): 191-197.