Bezmocz (anuria) – przyczyny, objawy, leczenie

Anuria oznacza praktycznie całkowite zahamowanie wydalania moczu przez organizm. Definicja wskazuje na mniej niż 100 ml moczu na dobę. Przyjmuje się, że u osób dorosłych prawidłowa diureza (produkcja moczu) wynosi średnio 600-2500 ml na dobę. Tak drastycznie ograniczone wytwarzanie płynu stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, ponieważ toksyny oraz nadmierna ilość elektrolitów nie zostają właściwie usunięte z organizmu. Konsekwencją jest wzrost stężenia produktów przemiany materii, zaburzenia elektrolitowe oraz zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej.

Skąpomocz (oliguria) wiąże się z produkcją od 100 do 500 ml moczu w ciągu doby i stanowi mniej drastyczne ograniczenie ilości wydalanego płynu. W wielu przypadkach skąpomocz poprzedza rozwinięcie się bezmoczu. Gdy pomiary wskazują na ilości poniżej 100 ml na dobę, można mówić o pełnej anurii.

Bezmocz bywa rezultatem różnych zaburzeń zdrowotnych. Poniżej wymieniono trzy główne kategorie przyczyn.

Podstawową oznaką bezmoczu pozostaje śladowe wydalanie moczu. Poza tym często pojawiają się objawy zatrucia metabolitami, czyli nudności, wymioty, ogólne osłabienie i brak apetytu. Czasem dochodzi do obrzęków wynikających z nagromadzenia wody w organizmie. U niektórych pacjentów rozwijają się niepokojące zaburzenia rytmu serca, zwłaszcza gdy pogarsza się równowaga elektrolitowa.

Leczenie i ocena anurii zaczynają się od wywiadu lekarskiego i kontroli podstawowych parametrów zdrowotnych. Wykonuje się badania krwi (morfologia, kreatynina, mocznik, elektrolity, wskaźniki zapalne) oraz analizę moczu, jeśli uda się go pozyskać przy użyciu cewnika. Pomocne są metody obrazowania, w szczególności USG nerek i dróg moczowych, czasem również tomografia komputerowa.

Sposób postępowania w bezmoczu zależy od tego, co spowodowało anurię. W większości przypadków konieczna jest interwencja w warunkach szpitalnych, ponieważ leczenie wymaga stałej kontroli stanu chorego, równowagi elektrolitowej oraz pracy serca. Co na bezmocz można zastosować?

Postępowanie bywa wieloetapowe. Przy odwodnieniu wdraża się uzupełnianie płynów dożylnych, a w sytuacji infekcji podaje się antybiotyki. Jeśli któraś z przyczyn ma charakter immunologiczny, możliwe bywa podanie sterydów. Wysokie stężenie potasu koryguje się przy pomocy żywic jonowymiennych, insuliny z glukozą lub innych preparatów obniżających poziom tego jonu.

Nie istnieje domowa metoda zapewniająca skuteczną walkę z anurią. Próby stosowania ziół moczopędnych bez ustalenia źródła bezmoczu mogą skończyć się poważnymi zaburzeniami. Domowe sposoby wspierają terapię, ale nie zastępują w tym wypadku interwencji lekarskiej.

Jeżeli anuria wynika z mechanicznej przeszkody, lekarze najpierw odbarczają pęcherz przy użyciu cewnika i usuwają blokadę. W przypadku przerostu prostaty często konieczne jest leczenie chirurgiczne lub endoskopowe. Przy kamieniach blokujących moczowód stosuje się metodę litotrypsji bądź zabieg chirurgiczny, zależnie od wielkości oraz umiejscowienia złogu. Pacjenci z nieodwracalnym uszkodzeniem nerek wymagają czasem dializowania, a w dalszej perspektywie – przeszczepu nerki.

Kiedy wystąpi bezmocz, najlepiej udać się do oddziału ratunkowego lub wezwać karetkę. Nefrolog, urolog lub lekarz chorób wewnętrznych przeprowadzi dalszą diagnostykę. Nie należy czekać na samoistne ustąpienie objawów, bo może to grozić niebezpiecznym wzrostem poziomu toksyn w organizmie.

W ramach profilaktyki należy okresowo sprawdzać wskaźniki nerkowe w badaniach krwi oraz moczu. Wczesne wychwycenie niekorzystnych zmian (np. rosnącego poziomu kreatyniny) pozwala uniknąć poważniejszych stadiów niewydolności nerek. Wskazane są też regularne konsultacje urologiczne, zwłaszcza w przypadku osób narażonych na nawracające infekcje lub kamicę moczową. Dodatkowo warto ograniczyć używki obciążające nerki i wątrobę (alkohol, niektóre suplementy diety). W dłuższej perspektywie znacznie zmniejsza to prawdopodobieństwo rozwoju poważnych stanów prowadzących do anurii.

Warto omówić kilka dodatkowych kwestii, które często nurtują pacjentów. Poniżej znajdziesz krótkie odpowiedzi na często zadawane pytania.

Bezmocz (anuria) to stan, w którym praktycznie nie powstaje mocz. Świadczy o poważnych zaburzeniach pracy nerek lub dróg moczowych i wymaga pilnej interwencji – nieleczony bezmocz może szybko doprowadzić do groźnej dla życia mocznicy​. Czytaj dalej!

Anuria oznacza praktycznie całkowite zahamowanie wydalania moczu przez organizm. Definicja wskazuje na mniej niż 100 ml moczu na dobę. Przyjmuje się, że u osób dorosłych prawidłowa diureza (produkcja moczu) wynosi średnio 600-2500 ml na dobę. Tak drastycznie ograniczone wytwarzanie płynu stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, ponieważ toksyny oraz nadmierna ilość elektrolitów nie zostają właściwie usunięte z organizmu. Konsekwencją jest wzrost stężenia produktów przemiany materii, zaburzenia elektrolitowe oraz zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej.

Skąpomocz (oliguria) wiąże się z produkcją od 100 do 500 ml moczu w ciągu doby i stanowi mniej drastyczne ograniczenie ilości wydalanego płynu. W wielu przypadkach skąpomocz poprzedza rozwinięcie się bezmoczu. Gdy pomiary wskazują na ilości poniżej 100 ml na dobę, można mówić o pełnej anurii.

Bezmocz bywa rezultatem różnych zaburzeń zdrowotnych. Poniżej wymieniono trzy główne kategorie przyczyn.

Podstawową oznaką bezmoczu pozostaje śladowe wydalanie moczu. Poza tym często pojawiają się objawy zatrucia metabolitami, czyli nudności, wymioty, ogólne osłabienie i brak apetytu. Czasem dochodzi do obrzęków wynikających z nagromadzenia wody w organizmie. U niektórych pacjentów rozwijają się niepokojące zaburzenia rytmu serca, zwłaszcza gdy pogarsza się równowaga elektrolitowa.

Leczenie i ocena anurii zaczynają się od wywiadu lekarskiego i kontroli podstawowych parametrów zdrowotnych. Wykonuje się badania krwi (morfologia, kreatynina, mocznik, elektrolity, wskaźniki zapalne) oraz analizę moczu, jeśli uda się go pozyskać przy użyciu cewnika. Pomocne są metody obrazowania, w szczególności USG nerek i dróg moczowych, czasem również tomografia komputerowa.

Sposób postępowania w bezmoczu zależy od tego, co spowodowało anurię. W większości przypadków konieczna jest interwencja w warunkach szpitalnych, ponieważ leczenie wymaga stałej kontroli stanu chorego, równowagi elektrolitowej oraz pracy serca. Co na bezmocz można zastosować?

Postępowanie bywa wieloetapowe. Przy odwodnieniu wdraża się uzupełnianie płynów dożylnych, a w sytuacji infekcji podaje się antybiotyki. Jeśli któraś z przyczyn ma charakter immunologiczny, możliwe bywa podanie sterydów. Wysokie stężenie potasu koryguje się przy pomocy żywic jonowymiennych, insuliny z glukozą lub innych preparatów obniżających poziom tego jonu.

Nie istnieje domowa metoda zapewniająca skuteczną walkę z anurią. Próby stosowania ziół moczopędnych bez ustalenia źródła bezmoczu mogą skończyć się poważnymi zaburzeniami. Domowe sposoby wspierają terapię, ale nie zastępują w tym wypadku interwencji lekarskiej.

Jeżeli anuria wynika z mechanicznej przeszkody, lekarze najpierw odbarczają pęcherz przy użyciu cewnika i usuwają blokadę. W przypadku przerostu prostaty często konieczne jest leczenie chirurgiczne lub endoskopowe. Przy kamieniach blokujących moczowód stosuje się metodę litotrypsji bądź zabieg chirurgiczny, zależnie od wielkości oraz umiejscowienia złogu. Pacjenci z nieodwracalnym uszkodzeniem nerek wymagają czasem dializowania, a w dalszej perspektywie – przeszczepu nerki.

Kiedy wystąpi bezmocz, najlepiej udać się do oddziału ratunkowego lub wezwać karetkę. Nefrolog, urolog lub lekarz chorób wewnętrznych przeprowadzi dalszą diagnostykę. Nie należy czekać na samoistne ustąpienie objawów, bo może to grozić niebezpiecznym wzrostem poziomu toksyn w organizmie.

W ramach profilaktyki należy okresowo sprawdzać wskaźniki nerkowe w badaniach krwi oraz moczu. Wczesne wychwycenie niekorzystnych zmian (np. rosnącego poziomu kreatyniny) pozwala uniknąć poważniejszych stadiów niewydolności nerek. Wskazane są też regularne konsultacje urologiczne, zwłaszcza w przypadku osób narażonych na nawracające infekcje lub kamicę moczową. Dodatkowo warto ograniczyć używki obciążające nerki i wątrobę (alkohol, niektóre suplementy diety). W dłuższej perspektywie znacznie zmniejsza to prawdopodobieństwo rozwoju poważnych stanów prowadzących do anurii.

Warto omówić kilka dodatkowych kwestii, które często nurtują pacjentów. Poniżej znajdziesz krótkie odpowiedzi na często zadawane pytania.

Bezmocz (anuria) to poważne zagrożenie dla zdrowia, które nie ustępuje samoistnie. Zawsze wymaga szybkiej pomocy lekarskiej i ukierunkowanego leczenia! Rokowania zależą w dużej mierze od szybkości interwencji, współistniejących chorób oraz stopnia uszkodzenia narządów wewnętrznych. Dzięki właściwej profilaktyce, czyli zdrowej diecie, regularnym badaniom oraz trosce o nawodnienie można znacznie ograniczyć ryzyko wystąpienia anurii.

Bibliografia