Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn. Jego wczesne wykrycie znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie, a regularne badania mogą zapobiec chorobie. Jakie są objawy i możliwości leczenia raka prostaty?

Rak prostaty – objawy 

Rak prostaty rozwija się w gruczole krokowym, który jest częścią męskiego układu rozrodczego. Rozpoznanie jego objawów we wczesnym stadium jest trudne, ponieważ mogą one być nieobecne lub na tyle subtelne, że łatwo je zignorować. Sprawdź też, kiedy należy zacząć badać prostatę. Jednak istnieją pewne sygnały, które mogą wskazywać na problemy z prostatą oraz wymagają konsultacji medycznej. Jakie?

Trudności z oddawaniem moczu, zwłaszcza z rozpoczęciem i utrzymaniem strumienia moczu, a także uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. 

Ból w okolicach miednicy, dolnej części pleców lub w górnej części ud.

Obecność krwi w moczu lub nasieniu.

Problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem erekcji.

Rak prostaty – przyczyny 

Rozwój raka prostaty, podobnie jak wielu innych nowotworów, jest złożonym procesem, na który wpływa wiele czynników. Pomimo intensywnych badań precyzyjne przyczyny raka prostaty nie zostały w pełni poznane, ale zidentyfikowano kilka kluczowych czynników ryzyka, takich jak:

wiek – ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem, zwłaszcza po 50. roku życia. Większość przypadków raka prostaty diagnozuje się u mężczyzn po 65. roku życia;

historia rodzinnego występowania raka – mężczyźni, u których ojciec lub brat chorowali na raka prostaty, mają wyższe ryzyko zachorowania, zwłaszcza jeśli rak prostaty w rodzinie był diagnozowany w młodszym wieku;

rasa – badania wykazały, że mężczyźni afroamerykańscy są bardziej narażeni na rozwój raka prostaty niż mężczyźni innych ras. Ponadto rozwija się on u nich w bardziej agresywną formę;

dieta i styl życia – dieta wysokotłuszczowa, zwłaszcza bogata w tłuszcze zwierzęce, oraz nadwaga i otyłość mogą nie tylko zwiększać ryzyko rozwoju raka prostaty, ale również wpływać na jego agresywność.

Nowotwór prostaty odpowiada za 20% przypadków złośliwych nowotworów diagnozowanych u mężczyzn w Polsce. W 2020 r. wskaźnik zachorowań na ten typ raka osiągnął poziom 38,7 na 100 000 mężczyzn, co umieściło go na pierwszym miejscu wśród wszystkich złośliwych nowotworów w tej grupie. Natomiast wskaźnik śmiertelności z tego powodu wyniósł 10,6 na 100 000, co plasuje raka prostaty na drugim miejscu wśród najczęstszych przyczyn śmierci spowodowanych nowotworami u mężczyzn. Najczęściej chorobę wykrywa się u panów, którzy przekroczyli 50. rok życia. Rzadko występuje u mężczyzn w młodszym wieku.

Rak prostaty – rokowania

W gabinecie lekarskim pojawia się wiele obaw i wątpliwości, gdy specjalista stawia diagnozę: rak prostaty. Ile się żyje? Odpowiedź na to pytanie zależy od m.in. stadium choroby w momencie diagnozy, ale także wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia oraz typu i agresywności nowotworu. 

W przypadku pacjentów poddanych radykalnemu leczeniu, czyli operacyjnemu usunięciu prostaty, wskaźnik przeżycia po 5 latach oscyluje między 70 a 85%, natomiast wskaźnik przeżycia po 10 latach waha się w przedziale 50–75%. 

Pacjenci, którzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego, doświadczają postępu choroby w różnym czasie po rozpoczęciu terapii hormonalnej, jednak zazwyczaj następuje to po upływie 18 do 36 miesięcy od jej włączenia. 

Osoby leczone metodami nieoperacyjnymi z lokalnie zaawansowanym rakiem prostaty mają średni czas przeżycia około 4,5 roku, podczas gdy pacjenci z zaawansowanym stadium raka prostaty z przerzutami żyją średnio od 3 do 5 lat lub nawet dłużej.

Dla pacjentów, u których rak prostaty zostaje wykryty we wczesnym stadium, ograniczony do prostaty, rokowania są zazwyczaj bardzo dobre. W przypadku gdy rak prostaty jest bardziej zaawansowany lub się rozprzestrzenił (np. do węzłów chłonnych, kości lub innych organów), rokowania stają się mniej optymistyczne, ale nadal istnieje wiele opcji leczenia, które mogą przedłużyć życie i poprawić jego jakość.

Sprawdź nowoczesne leczenie raka prostaty.

Rak prostaty – leczenie

Obecnie, medycyna onkologiczna oferuje wiele metod leczenia raka prostaty, ich dobór zależy m.in. od stadium i agresywności choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Czekanie z aktywnym nadzorem

W przypadku bardzo wolno rosnących nowotworów, które nie powodują objawów i są ograniczone do prostaty, często zaleca się czekanie z aktywnym nadzorem. Oznacza to regularne monitorowanie stanu zdrowia, w tym poziomu PSA, badania palpacyjnego prostaty przez odbytnicę (DRE) i powtarzanych biopsji prostaty, aby śledzić ewentualny rozwój choroby. Ta strategia pozwala uniknąć lub opóźnić skutki uboczne związane z bardziej inwazyjnymi metodami leczenia.

Prostatektomia

Prostatektomia, czyli chirurgiczne usunięcie prostaty, to jedna z głównych metod leczenia raka prostaty. Mimo że jest skuteczna w eliminacji raka, wiąże się również z ryzykiem powikłań, takich jak nietrzymanie moczu i dysfunkcja erekcji.

Radioterapia

Radioterapia wykorzystuje promieniowanie do niszczenia komórek nowotworowych. Może być stosowana zewnętrznie lub wewnętrznie. Radioterapia jest często wybierana przez pacjentów chcących uniknąć skutków ubocznych związanych z operacją, choć może również powodować problemy z moczem i funkcją seksualną.

Terapia hormonalna

Terapia hormonalna, znana również jako terapia antyandrogenna, ma na celu zmniejszenie poziomu męskich hormonów (androgenów), które mogą przyczyniać się do wzrostu komórek rakowych prostaty. Można ją stosować samodzielnie lub w połączeniu z radioterapią albo przed zabiegiem chirurgicznym, aby zmniejszyć rozmiar guza. Terapia hormonalna jest skuteczna w kontrolowaniu rozprzestrzeniania się raka, ale może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak przyrost masy ciała, utrata masy mięśniowej, uderzenia gorąca i zmniejszone libido.

Chemioterapia

Chemioterapia może być stosowana w przypadkach zaawansowanego raka prostaty, który rozprzestrzenił się poza prostatę i nie reaguje na terapię hormonalną. Może skutecznie kontrolować chorobę i złagodzić objawy, ale wiąże się z możliwością wystąpienia różnych skutków ubocznych, takich jak nudności, utrata apetytu, utrata włosów, zmęczenie i podatność na infekcje.

Profilaktyka raka prostaty

Profilaktyka raka prostaty koncentruje się na działaniach, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju tego nowotworu. Chociaż nie ma pewnej metody zapobiegania rakowi prostaty, istnieje kilka rekomendowanych praktyk zdrowotnych i zmian w stylu życia, które mogą obniżyć ryzyko jego wystąpienia. Są to:

Zdrowa dieta – zwłaszcza spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i przetworzonych produktów mięsnych, zwiększenie spożycia ryb bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3,

Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia i utrzymanie zdrowej wagi,

Ograniczenie alkoholu i unikanie palenia,

Regularne badania przesiewowe.

Rak prostaty – podsumowanie 

Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn na całym świecie. Na szczęście wczesne wykrycie zwiększa powodzenie leczenia i poprawia rokowania. Istotne jest jednak, aby jak najszybciej wdrożyć zmiany w stylu życia, co może pomóc w skutecznym zapobieganiu rozwojowi raka prostaty. Jak się okazuje, wiedza i świadomość są najważniejszymi narzędziami w walce z tym nowotworem, ponieważ umożliwiają mężczyznom odpowiednio szybką reakcję już na pierwsze objawy choroby.

Bibliografia:

A. Antoniewicz, A. Borkowski, E. Senkus-Konefka i in., Zalecenia dotyczące postępowania w raku gruczołu krokowego — konferencja okrągłego stołu, „Onkologia w Praktyce Klinicznej”, nr 3 (3) 2007. 

A. Borówka, R. Sosnowski, Poradnik dla mężczyzn. Choroby gruczołu krokowego, „Przegląd Urologiczny”, nr 5 (39) 2006.

National Cancer Institute of United States, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej oraz Fundacja Tam i z Powrotem, Co warto wiedzieć. Rak gruczołu krokowego, Warszawa 2014. 

https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-gruczolu-krokowego-leczenie [dostęp 6.03.2024 r.]

Problemy związane z prostatą mają wpływ na zdrowie i jakość życia mężczyzn. Dzięki regularnej diagnostyce można znacząco zmniejszyć ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych. Jakie badania wykonać, aby skutecznie monitorować stan zdrowia prostaty? Odpowiadamy!

Zdrowa prostata – jakie badania może zarekomendować urolog?

Urolog, czyli specjalista od układu moczowo-płciowego, może zalecić odpowiednie badania diagnostyczne w zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta. Wśród najczęstszych objawów wskazujących na konieczność przeprowadzenia badań prostaty znajdują się:

trudności w oddawaniu moczu, 

częste oddawanie moczu (zwłaszcza w nocy), 

osłabiony strumień moczu,

uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Jak wygląda badanie prostaty? Zazwyczaj pierwszym krokiem jest badanie fizykalne, znane jako badanie per rectum (PR), które pozwala lekarzowi ocenić rozmiar, kształt i konsystencję prostaty. W zależności od wyników tego badania oraz innych czynników, takich jak wiek pacjenta, objawy i historia rodzinnego występowania schorzeń prostaty, lekarz może zarekomendować dalsze badania. 

Jakie badania na prostatę najczęściej są zalecane? Mogą to być m.in.:

badania krwi, w tym testy PSA (antygenu swoistego dla prostaty), 

ultrasonografia transrektalna (USG), 

rezonans magnetyczny (MRI), 

biopsja prostaty.

Biopsja gruczołu krokowego

Biopsja gruczołu krokowego polega na pobraniu niewielkich próbek tkanki z prostaty, aby przeprowadzić ich dokładną analizę pod mikroskopem. Zwykle zaleca się ją, gdy inne badania, takie jak badanie per rectum (PR) czy poziom PSA (antygenu swoistego dla prostaty) we krwi, wskazują na potencjalne nieprawidłowości. Po przeprowadzeniu biopsji pobrane próbki są badane przez patologa, który ocenia obecność komórek nowotworowych oraz ich agresywność.

Istnieją różne metody przeprowadzania biopsji prostaty, najczęściej stosowane to:

biopsja przezodbytnicza (transrektalna) –  odbywa się przy użyciu cienkiej igły, którą wprowadza się do prostaty przez ścianę odbytnicy. Cały zabieg jest zazwyczaj wykonywany pod kontrolą ultrasonografii, co pozwala na dokładne nakierowanie igły na podejrzane obszary gruczołu. W zależności od potrzeb lekarz może pobrać kilka próbek tkanki z różnych miejsc prostaty,

biopsja przezskórna – w tej metodzie igłę wprowadza się przez skórę w okolicy krocza. Ta technika jest mniej powszechna i zazwyczaj stosowana w specyficznych sytuacjach.

Biopsja prostaty jest ogólnie bezpieczna, jednak jak każda procedura medyczna niesie ze sobą pewne ryzyko. Możliwe powikłania to krwawienie, infekcja, a w rzadkich przypadkach problemy z oddawaniem moczu. Czy badanie prostaty boli? Większość mężczyzn odczuwa dyskomfort lub ból podczas zabiegu, dlatego często stosuje się znieczulenie miejscowe.

Badanie krwi prostaty

Badanie prostaty z krwi odnosi się głównie do pomiaru poziomu PSA (antygenu swoistego dla prostaty), który jest białkiem produkowanym przez komórki gruczołu krokowego. Samo badanie PSA jest proste i szybkie. Polega na pobraniu próbki krwi z żyły, zazwyczaj z ramienia, co zajmuje tylko kilka minut. Następnie próbka została przeanalizowana w laboratorium w celu określenia poziomu PSA. 

Czy wymagane jest przygotowanie do badania prostaty z krwi? Zazwyczaj zaleca się unikanie intensywnych ćwiczeń fizycznych oraz aktywności seksualnej, ponieważ mogą one tymczasowo podnieść poziom PSA. Sprawdź jednak na stronie laboratorium, czego jeszcze należy wystrzegać się przed badaniem.

Badania PSA prostaty – interpretacja wyników

PSA jest białkiem wytwarzanym przez komórki gruczołu krokowego, które w normalnych warunkach występuje w niewielkich ilościach we krwi mężczyzn. Znaczący wzrost poziomu PSA może wskazywać na problemy z prostatą, w tym na łagodny przerost, zapalenie, a w szczególnych przypadkach na raka prostaty. Test PSA nie wystarczy jednak  do postawienia diagnozy raka prostaty, ponieważ interpretacja wyników wymaga uwzględnienia wielu indywidualnych czynników. 

Zazwyczaj poziom PSA poniżej 4 ng/ml uznaje się za normalny, jednak ta granica nie jest absolutna. 

Niektórzy mężczyźni z poziomem PSA poniżej 4 ng/ml mogą mieć raka prostaty, podczas gdy inni z wyższym poziomem mogą nie mieć nowotworu. 

W ostatnich latach w medycynie pojawiły się nowe podejścia do testowania PSA, takie jak pomiar wolnego PSA (fPSA) oraz stosunek PSA do wolnego PSA, które mogą pomóc w lepszej interpretacji wyników i zredukowaniu liczby niepotrzebnie przeprowadzanych  biopsji. 

Dlaczego warto badać prostatę? Podsumowanie

Regularne badanie prostaty to istotny element profilaktyki urologicznej. Biopsja gruczołu krokowego, choć jest inwazyjna, stanowi złoty standard w diagnostyce raka prostaty. W połączeniu z badaniami krwi, w tym testem PSA, pozwala na dokładną ocenę stanu zdrowia prostaty i podjęcie właściwych kroków w przypadku wykrycia nieprawidłowości. Jest to szczególnie ważne, ponieważ wczesne wykrycie raka prostaty może znacząco zwiększyć skuteczność leczenia i poprawić rokowania.

Źródła:

https://journals.viamedica.pl/sexual_and_mental_health/article/view/33540 [dostęp: 30.01.2024 r.]

https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/jak-badac-prostate [dostęp: 30.01.2024 r.]

Prostata to hasło, wokół którego narosło wiele mitów i niedomówień. Pojawia się głównie w negatywnym kontekście, a tymczasem gruczoł krokowy pełni bardzo ważną rolę w męskim układzie moczowo-płciowym. Co warto wiedzieć o prostacie?

Definicja prostaty

Co to jest prostata?  Znana również jako gruczoł krokowy lub stercz występuje u każdego mężczyzny i stanowi część układu moczowo-płciowego. Umiejscowiona jest bezpośrednio pod pęcherzem moczowym, otacza cewkę moczową, a z drugiej strony przylega do odbytnicy. Zazwyczaj prostata ma rozmiar porównywalny do orzecha włoskiego, jednak wraz z wiekiem mężczyzny może się powiększać, powodując m.in. problemy z oddawaniem moczu.

Jakie są funkcje prostaty?

Jakie funkcje pełni męski gruczoł krokowy? Najważniejszą z nich jest wsparcie procesu rozrodczego poprzez produkcję płynu, w którym znajdują się plemniki. Kolejna ważna funkcja prostaty u mężczyzn to kontrola przepływu moczu. 

Szczegółowe funkcje, które pełni męski gruczoł krokowy

Produkcja płynu prostatycznego: prostata produkuje płyn, który stanowi część nasienia i pomaga w odżywianiu oraz transporcie plemników. Jest on odpowiedzialny za około 30% objętości ejakulatu.

Wsparcie dla funkcji rozrodczej: płyn prostatyczny zawiera substancje, które pomagają plemnikom przetrwać i przemieszczać się. Jest on alkaliczny, co pomaga zneutralizować kwaśne środowisko pochwy, umożliwiając plemnikom dłuższe przetrwanie i zwiększając szanse na zapłodnienie.

Kontrola przepływu moczu: prostata otacza cewkę moczową, która przewodzi mocz z pęcherza na zewnątrz ciała. Gruczoł krokowy może wpływać na przepływ moczu, zwłaszcza u starszych mężczyzn, kiedy dochodzi do powiększenia stercza.

Jakie są powszechne problemy związane z prostatą?

Problemy z prostatą są dość powszechne – szczególnie wśród starszych mężczyzn, choć nie jest to reguła. Gruczoł krokowy zaczyna się powiększać dość wcześnie, a na pierwsze problemy z prostatą po 30. roku życia uskarża się znaczny odsetek panów. O jakich dolegliwościach mowa? Przede wszystkim o bólu przy oddawaniu moczu i trudnościach z całkowitym opróżnieniem pęcherza, a także o zaburzeniach erekcji, bólu krocza w codziennych sytuacjach lub podczas wytrysku. 

3 najczęściej spotykane problemy z prostatą

Łagodny rozrost prostaty

Pod tą nazwą kryje się niezłośliwe, fizjologiczne powiększenie prostaty, które najczęściej występuje u mężczyzn po 50. roku życia. 

Objawy przerostu prostaty mogą obejmować:

trudności w rozpoczynaniu oddawania moczu, 

słaby lub przerywany strumień moczu, 

częste oddawanie moczu, w tym w nocy,

nietrzymanie moczu,

uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Leczenie przerostu prostaty może obejmować leki, zmiany w stylu życia, a w niektórych przypadkach zabiegi chirurgiczne.

Zapalenie prostaty

Zapalenie gruczołu krokowego to stan spowodowany najczęściej infekcją bakteryjną, choć miewa też inne podłoże. Może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Długo- i krótkotrwałe zapalenie stercza to najczęściej występujące problemy z prostatą w młodym wieku – zwykle dotykają mężczyzn poniżej 50. roku życia. 

Charakterystyczne objawy zapalenia prostaty to:

ból w okolicy miednicy, pachwin, prącia, odbytu,

trudności i ból podczas oddawania moczu, 

bolesny częstomocz,

pieczenie i ropny wyciek z cewki moczowej,

gorączka,

zaburzenia erekcji i ból podczas wytrysku.

Leczenie zapalenia prostaty zależy od typu i przyczyny wystąpienia dolegliwości. Zwykle obejmuje ono antybiotyki i leki przeciwzapalne.

Rak prostaty

Nowotwór gruczołu krokowego to jedna z najczęstszych form raka u mężczyzn. We wczesnych stadiach często nie daje wyraźnych objawów, a późniejsze symptomy mogą być podobne do tych przy przeroście prostaty. Należą do nich:

częstomocz,

stałe parcie na pęcherz,

ból przy oddawaniu moczu.

Rozpoznanie raka prostaty opiera się na badaniu fizykalnym (badanie per rectum), poziomie PSA (antygenu swoistego dla prostaty) we krwi oraz biopsji. Opcje leczenia obejmują zwykle radioterapię, hormonoterapię, chemioterapię oraz operacje.

Jak leczyć prostatę?

Problemy z prostatą mogą pojawić się u każdego mężczyzny, bez względu na wiek. Dlatego też bardzo ważne jest, aby panowie regularnie poddawali się badaniom profilaktycznym, które pozwolą na wczesnym etapie zdiagnozować dolegliwości, związane z gruczołem krokowym. Jaki lekarz leczy prostatę? Narządem tym, podobnie jak innymi problemami z układem moczowym, zajmuje się urolog. Podczas wizyty specjalista przeprowadza zawsze badanie fizykalne, pyta o dotychczasową historię medyczną, a także o choroby urologiczne w rodzinie, a następnie w razie potrzeby zleca dodatkowe badania. Należą do nich:

USG,

badanie moczu,

badanie krwi – morfologia i poziom antygenu PSA,

cystoskopia,

badania urodynamiczne,

rezonans magnetyczny,

biopsja prostaty.

Więcej o rekomendowanych badaniach prostaty.

Jak się leczy prostatę? Wybór metody jest zawsze dostosowywany do indywidualnych potrzeb pacjenta. Leczenie chorób gruczołu krokowego może obejmować:

Farmakoterapię, czyli przyjmowanie leków takich jak alfa-blokery i inhibitory 5-alfa-reduktazy. W przypadku bakteryjnego zapalenia prostaty są to antybiotyki i leki przeciwzapalne,

Operacje, mające na celu usunięcie fragmentów przerośniętego gruczołu, który uciska cewkę moczową.

W przypadku nowotworu leczenie prostaty polega na:

Hormonoterapii (przyjmowaniu leków hamujących wzrost nowotworu),

Chemioterapii,

Radioterapii.

Podsumowanie

Prostataodgrywa znaczącą rolę w życiu każdego mężczyzny. Zdrowy gruczoł krokowy przyczynia się do skutecznej funkcji rozrodczej, a także do kontroli przepływu moczu. Należy jednak wiedzieć, że wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia problemów z prostatą, takich jak łagodny rozrost prostaty, zapalenie prostaty czy rak prostaty, więc panowie powinni regularnie odwiedzać urologa i kontrolować stan swojego zdrowia.

Źródła:

https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/viewFile/12061/9939 [Dostęp: 2.02.2024]