Mężczyźni w średnim wieku mogą mieć, w różnym stopniu, nasilające się trudności z oddawaniem moczu. Najczęstszą przyczyną tych dolegliwości jest łagodny rozrost stercza. Choroby dotyczące gruczołu krokowego są narastającym problemem dla coraz liczniejszej, starzejącej się populacji mężczyzn.

Problemy z prostatą dotykają mężczyzn na całym świecie, a ich ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Z tego powodu regularne badania prostaty powinny być nieodłączną częścią profilaktyki. Podpowiadamy, od jakiego wieku i jak często badać prostatę. 

Kiedy należy wykonać pierwsze badanie prostaty?

Mężczyźni często zastanawiają się, kiedy wykonać pierwsze badanie prostaty. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Zazwyczaj zaleca się, aby panowie rozpoczęli regularne badania prostaty w wieku 50 lat. Jednakże dla osób z grupy wyższego ryzyka, czyli m.in. mężczyzn, u których w najbliższej rodzinie wystąpiły przypadki raka prostaty, zaleca się rozpoczęcie badań już w wieku 40 – 45 lat. Rekomendowane badania prostaty mogą obejmować zarówno badanie per rectum (palcem przez odbyt), jak i badanie poziomu PSA (antygenu specyficznego dla prostaty) we krwi. 

Co ile należy wykonywać badania prostaty?

Nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi na pytanie o częstotliwość badań prostaty dla każdego mężczyzny. Decyzję o tym, kiedy badać prostatę, należy  podejmować indywidualnie po konsultacji z lekarzem, który może ocenić wszystkie potencjalne czynniki ryzyka oraz korzyści związane z badaniami. Zazwyczaj częstotliwość badań prostaty zależy od wieku, przypadków raka prostaty stwierdzonych w najbliższej rodzinie, wyników poprzednich badań, stylu życia oraz ogólnego stanu zdrowia.

Mężczyźni w wieku 50-70 lat – dla ogólnej populacji mężczyzn bez wyższego ryzyka zaleca się przeprowadzanie badania poziomu PSA i badania per rectum co 1-2 lata. Jest to kompromis między potrzebą wczesnego wykrywania a chęcią uniknięcia nadmiernego diagnozowania i niepotrzebnego leczenia.

Mężczyźni w grupie wyższego ryzyka powinni rozważyć coroczne badania już od 40-45 roku życia. 

Do jakiego wieku powinno się badać prostatę?

Większość profesjonalnych organizacji medycznych zaleca, aby mężczyźni kontynuowali regularne badania prostaty do około 70 roku życia. Po przekroczeniu tego wieku korzyści z regularnych badań, takich jak test PSA, mogą być ograniczone dla niektórych mężczyzn, zwłaszcza tych z istotnymi współistniejącymi problemami zdrowotnymi. Decyzję o zaprzestaniu badań należy jednak podejmować indywidualnie po konsultacji z lekarzem. Mężczyźni, którzy są w dobrym stanie zdrowia, mogą nadal odnosić korzyści z regularnych badań, w tym z badania PSA. 

Trzeba pamiętać, że rak prostaty często rozwija się wolno, co oznacza, że agresywne leczenie może nie być konieczne dla mężczyzn w zaawansowanym wieku. W takich przypadkach potencjalne skutki uboczne leczenia mogą przeważyć nad jego korzyściami.

Dlaczego badanie prostaty jest bardzo ważne?

Regularne badania prostaty nie tylko pomagają we wczesnym wykrywaniu potencjalnych problemów, ale także mogą ratować życie. Zdiagnozowanie raka prostaty w początkowym stadium zwiększa szansę na powodzenie procesu leczenia, dlatego warto pamiętać o wizytach u specjalisty.

Wczesne wykrycie nowotworu to klucz do jego wyleczenia – rak prostaty w początkowych stadiach często przebiega bezobjawowo. Oznacza to, że bez regularnych badań może on pozostać niezauważony aż do momentu, gdy stanie się znacznie trudniejszy do leczenia. 

Zmniejszenie ryzyka powikłań – problemy z prostatą, takie jak łagodny rozrost prostaty i zapalenie prostaty mogą prowadzić do nieprzyjemnych i potencjalnie poważnych problemów zdrowotnych, w tym trudności z oddawaniem moczu i infekcji dróg moczowych. Wczesne wykrycie i leczenie tych stanów mogą znacznie poprawić jakość życia.

Indywidualna ocena ryzyka – regularne badania prostaty umożliwiają lekarzom ocenę indywidualnego ryzyka mężczyzn i dostosowanie zaleceń dotyczących leczenia. Dzięki temu mężczyźni mogą podjąć świadome decyzje dotyczące zdrowia, biorąc pod uwagę zarówno korzyści, jak i potencjalne ryzyko związane z różnymi opcjami leczenia.

Poprawa rokowań – dla mężczyzn z rakiem prostaty wczesne wykrycie i leczenie są związane z lepszymi rokowaniami i większym prawdopodobieństwem skutecznego leczenia. Regularne badania prostaty mogą umożliwić wczesne rozpoczęcie terapii, co znacznie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie lub kontrolę choroby.

Kiedy badać prostatę? Podsumowanie

Regularne badania prostaty są nieodzownym elementem dbałości o zdrowie, mającym na celu wczesne wykrywanie i leczenie problemów z prostatą, w tym nowotworu. Obecnie zachorowalność na raka prostaty w Polsce systematycznie wzrasta, przez co wciąż jest to jeden z najczęściej występujących nowotworów u mężczyzn. Co roku z jego powodu umiera ok. 5 tys. osób, a u kolejnych 15 tys. jest wykrywany (według najnowszych prognoz, liczba ta może wzrosnąć do ok. 20 tys.). Regularne konsultacje z lekarzem, omówienie indywidualnego ryzyka i ustalanie harmonogramu badań dostosowanych do indywidualnych potrzeb może więc przyczynić się do długiego i zdrowego życia.

Źródła:

https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/jak-badac-prostate [dostęp: 13.02.2024 r.]

https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/rak-prostaty-czy-warto-sie-badac [dostęp: 13.02.2024 r.]

https://planujedlugiezycie.pl/aktualnosci/rak-prostaty-czy-warto-sie-badac/ [dostęp: 13.02.2024 r.]

David Thurtle, Suzanne Biers, Michał Sut, James Armitage, red. wyd. pol. Artur A. Antoniewicz, „Urologia na dyżurze”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2018

Kolka nerkowa przez wielu opisywana jest jako jedno z najbardziej bolesnych doświadczeń w życiu. Ten nieprzyjemny i intensywny ból można skutecznie leczyć zarówno w placówkach medycznych, jak i w domu. W jaki sposób? Podpowiadamy!

Rozpoznanie kolki nerkowej

Diagnoza kolki nerkowej zaczyna się zazwyczaj od szczegółowego wywiadu medycznego, który obejmuje historię choroby, rodzaj i lokalizację bólu, a także inne objawy, takie jak obecność krwi w moczu, nudności czy wymioty. Następnie lekarz przeprowadza serię badań, aby określić najlepszą ścieżkę leczenia: 

USG nerek;

RTG nerek, moczowodów i pęcherza;

tomografia komputerowa jamy brzusznej;

analiza moczu;

badanie osadu moczu;

badanie krwi, w tym pomiar poziomu kreatyniny i mocznika oraz analiza składników mineralnych, takich jak wapń, fosfor, kwas moczowy.

Na podstawie wywiadu i wyników badań rozpoznaje się kolkę nerkową, a następnie rozpoczyna się leczenie jej przyczyn i objawów.

Objawy kolki nerkowej

Kolka nerkowa charakteryzuje się pewnymi wyjątkowymi cechami, które pomagają odróżnić ją od innych dolegliwości. Są to:

intensywny, nagły ból – zwykle zaczyna się w okolicy boku lub pleców, tuż poniżej żeber i może promieniować do przedniej części brzucha oraz pachwin;

zmiany w oddawaniu moczu – może obejmować częstsze parcie na mocz, ból lub pieczenie podczas oddawania moczu oraz obecność krwi w moczu (hematuria);

zmiana koloru moczu na różowy, czerwony lub brunatny, co jest wynikiem obecności krwi;

nudności i wymioty;

osłabienie połączone z poceniem;

gorączka i dreszcze.

Sprawdź nasz inny wpis, w którym odpowiadamy na pytanie czym jest kolka nerkowa.

Rodzaje bólu kolki nerkowej

Ból w kolce nerkowej może przyjmować różne formy, a jego charakter zależy od wielu czynników, takich jak rozmiar, rodzaj i lokalizacja kamienia nerkowego, a także tolerancji bólu przez pacjenta. Ważne, aby dokładnie opisać swoje doświadczenia związane z bólem, aby lekarze mogli indywidualnie dostosować plan leczenia

W kolce nerkowej wyróżnia się poniższe rodzaje bólu.

Ból związany z przesuwaniem się kamienia – gdy kamień przemieszcza się wzdłuż dróg moczowych, może spowodować ostry, przeszywający ból. Jest on zazwyczaj bardzo intensywny i może trwać od kilku minut do kilku godzin, często nasilając się, gdy kamień porusza się w dół moczowodu.

Ból blokady moczowodu – gdy kamień blokuje moczowód, może dojść do gromadzenia się moczu w nerce, co powoduje rozciągnięcie nerki i intensywny ból. Ten rodzaj bólu jest zazwyczaj ciągły i może mu towarzyszyć uczucie ciężkości zlokalizowane w plecach.

Ból połączony z infekcją – jeśli do kolki nerkowej dołączy infekcja, ból może połączyć się z objawami ogólnoustrojowymi, takimi jak gorączka i dreszcze. Ból może być wtedy mniej intensywny, ale bardziej uporczywy, a jego charakter może się zmieniać.

Łagodniejszy ból przy małych kamieniach – małe kamienie, które łatwo przesuwają się przez moczowody, mogą powodować mniej intensywny ból. Ten ból bywa bardziej podobny do dyskomfortu lub ciągłego nacisku, a nie do ostrego przeszywania.

Sposoby leczenia kolki 

Leczenie kolki nerkowej zależy od kilku czynników, w tym od intensywności bólu, rozmiaru i położenia kamienia, a także ogólnego stanu zdrowia pacjenta. 

Atak kolki nerkowej – leczenie farmakologiczne

Najważniejszym elementem leczenia kolki nerkowej jest kontrola bólu. Leki przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), są często pierwszym wyborem. W cięższych przypadkach stosuje się silniejsze środki przeciwbólowe, w tym opioidy. Dodatkowo można podać inne leki, takie jak inhibitory cyklooksygenazy (COX) 2 czy desmopresynę. Z kolei leki rozkurczowe, takie jak tamsulosyna, specjaliści przepisują, aby ułatwić przemieszczanie kamieni przez moczowód. Natomiast w przypadku, gdy pojawi się infekcja dróg moczowych, stosuje się odpowiednie antybiotyki.

Kolka nerkowa – jak leczyć tę dolegliwość procedurami medycznymi?

Litotrypsja pozaustrojowa – to procedura niefarmakologiczna, polegająca na rozbijaniu kamieni nerkowych za pomocą fal uderzeniowych. Jest skuteczna w przypadku kamieni, które są zbyt duże, by same przeszły przez drogi moczowe.

Nefrolitotrypsja przezskórna – zabieg wykonuje się w znieczuleniu, gdy kamień moczowy jest duży lub trudno dostępny (nie można wykonać litotrypsji). 

Endoskopowa interwencja chirurgiczna – w niektórych przypadkach może być konieczne usunięcie kamieni za pomocą ureteroskopii, gdzie specjalny instrument jest wprowadzany do moczowodu, aby usunąć kamień.

Stenty moczowodowe i nefrostomia – zapewniają przepływ moczu obok kamienia.

Zmiany w diecie i stylu życia jako sposób na leczenie kolki nerkowej

Nawodnienie – pijąc dużo płynów, szczególnie wody, można pomóc w przesuwaniu kamieni przez moczowody i zapobiegać formowaniu nowych złogów.

Zmiany w diecie – takie jak ograniczenie spożycia soli, białka zwierzęcego i pokarmów bogatych w oksalany (np. szpinak, buraki), mogą być zalecane w zależności od rodzaju kamieni nerkowych.

Aktywność fizyczna – może również pomóc w przemieszczaniu kamieni i ogólnej poprawie stanu zdrowia.

Kolka nerkowa – leczenie domowe

Wśród domowych sposobów na kolkę nerkową zastosowanie znajdują:

ciepłe okłady stosowane na obolałe miejsce;

odpoczynek;

monitoring stanu zdrowia i zgłaszanie wszelkich zmian swojemu lekarzowi.

Podsumowanie

Leczenie kolki nerkowej wymaga zintegrowanego podejścia obejmującego zarówno interwencję medyczną, jak i zmiany w stylu życia. Tylko zrozumienie swojego ciała, świadome podejście do odczuwanego bólu i regularne kontrole medyczne pozwolą na efektywne radzenie sobie z tą dolegliwością i zminimalizują ryzyko jej nawrotu.

Źródła:

http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2341 [dostęp 24.01.2024 r.]

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/51914,kolka-nerkowa [dostęp 24.01.2024 r.]

Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn. Jego wczesne wykrycie znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie, a regularne badania mogą zapobiec chorobie. Jakie są objawy i możliwości leczenia raka prostaty?

Rak prostaty – objawy 

Rak prostaty rozwija się w gruczole krokowym, który jest częścią męskiego układu rozrodczego. Rozpoznanie jego objawów we wczesnym stadium jest trudne, ponieważ mogą one być nieobecne lub na tyle subtelne, że łatwo je zignorować. Sprawdź też, kiedy należy zacząć badać prostatę. Jednak istnieją pewne sygnały, które mogą wskazywać na problemy z prostatą oraz wymagają konsultacji medycznej. Jakie?

Trudności z oddawaniem moczu, zwłaszcza z rozpoczęciem i utrzymaniem strumienia moczu, a także uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. 

Ból w okolicach miednicy, dolnej części pleców lub w górnej części ud.

Obecność krwi w moczu lub nasieniu.

Problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem erekcji.

Rak prostaty – przyczyny 

Rozwój raka prostaty, podobnie jak wielu innych nowotworów, jest złożonym procesem, na który wpływa wiele czynników. Pomimo intensywnych badań precyzyjne przyczyny raka prostaty nie zostały w pełni poznane, ale zidentyfikowano kilka kluczowych czynników ryzyka, takich jak:

wiek – ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem, zwłaszcza po 50. roku życia. Większość przypadków raka prostaty diagnozuje się u mężczyzn po 65. roku życia;

historia rodzinnego występowania raka – mężczyźni, u których ojciec lub brat chorowali na raka prostaty, mają wyższe ryzyko zachorowania, zwłaszcza jeśli rak prostaty w rodzinie był diagnozowany w młodszym wieku;

rasa – badania wykazały, że mężczyźni afroamerykańscy są bardziej narażeni na rozwój raka prostaty niż mężczyźni innych ras. Ponadto rozwija się on u nich w bardziej agresywną formę;

dieta i styl życia – dieta wysokotłuszczowa, zwłaszcza bogata w tłuszcze zwierzęce, oraz nadwaga i otyłość mogą nie tylko zwiększać ryzyko rozwoju raka prostaty, ale również wpływać na jego agresywność.

Nowotwór prostaty odpowiada za 20% przypadków złośliwych nowotworów diagnozowanych u mężczyzn w Polsce. W 2020 r. wskaźnik zachorowań na ten typ raka osiągnął poziom 38,7 na 100 000 mężczyzn, co umieściło go na pierwszym miejscu wśród wszystkich złośliwych nowotworów w tej grupie. Natomiast wskaźnik śmiertelności z tego powodu wyniósł 10,6 na 100 000, co plasuje raka prostaty na drugim miejscu wśród najczęstszych przyczyn śmierci spowodowanych nowotworami u mężczyzn. Najczęściej chorobę wykrywa się u panów, którzy przekroczyli 50. rok życia. Rzadko występuje u mężczyzn w młodszym wieku.

Rak prostaty – rokowania

W gabinecie lekarskim pojawia się wiele obaw i wątpliwości, gdy specjalista stawia diagnozę: rak prostaty. Ile się żyje? Odpowiedź na to pytanie zależy od m.in. stadium choroby w momencie diagnozy, ale także wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia oraz typu i agresywności nowotworu. 

W przypadku pacjentów poddanych radykalnemu leczeniu, czyli operacyjnemu usunięciu prostaty, wskaźnik przeżycia po 5 latach oscyluje między 70 a 85%, natomiast wskaźnik przeżycia po 10 latach waha się w przedziale 50–75%. 

Pacjenci, którzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego, doświadczają postępu choroby w różnym czasie po rozpoczęciu terapii hormonalnej, jednak zazwyczaj następuje to po upływie 18 do 36 miesięcy od jej włączenia. 

Osoby leczone metodami nieoperacyjnymi z lokalnie zaawansowanym rakiem prostaty mają średni czas przeżycia około 4,5 roku, podczas gdy pacjenci z zaawansowanym stadium raka prostaty z przerzutami żyją średnio od 3 do 5 lat lub nawet dłużej.

Dla pacjentów, u których rak prostaty zostaje wykryty we wczesnym stadium, ograniczony do prostaty, rokowania są zazwyczaj bardzo dobre. W przypadku gdy rak prostaty jest bardziej zaawansowany lub się rozprzestrzenił (np. do węzłów chłonnych, kości lub innych organów), rokowania stają się mniej optymistyczne, ale nadal istnieje wiele opcji leczenia, które mogą przedłużyć życie i poprawić jego jakość.

Sprawdź nowoczesne leczenie raka prostaty.

Rak prostaty – leczenie

Obecnie, medycyna onkologiczna oferuje wiele metod leczenia raka prostaty, ich dobór zależy m.in. od stadium i agresywności choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Czekanie z aktywnym nadzorem

W przypadku bardzo wolno rosnących nowotworów, które nie powodują objawów i są ograniczone do prostaty, często zaleca się czekanie z aktywnym nadzorem. Oznacza to regularne monitorowanie stanu zdrowia, w tym poziomu PSA, badania palpacyjnego prostaty przez odbytnicę (DRE) i powtarzanych biopsji prostaty, aby śledzić ewentualny rozwój choroby. Ta strategia pozwala uniknąć lub opóźnić skutki uboczne związane z bardziej inwazyjnymi metodami leczenia.

Prostatektomia

Prostatektomia, czyli chirurgiczne usunięcie prostaty, to jedna z głównych metod leczenia raka prostaty. Mimo że jest skuteczna w eliminacji raka, wiąże się również z ryzykiem powikłań, takich jak nietrzymanie moczu i dysfunkcja erekcji.

Radioterapia

Radioterapia wykorzystuje promieniowanie do niszczenia komórek nowotworowych. Może być stosowana zewnętrznie lub wewnętrznie. Radioterapia jest często wybierana przez pacjentów chcących uniknąć skutków ubocznych związanych z operacją, choć może również powodować problemy z moczem i funkcją seksualną.

Terapia hormonalna

Terapia hormonalna, znana również jako terapia antyandrogenna, ma na celu zmniejszenie poziomu męskich hormonów (androgenów), które mogą przyczyniać się do wzrostu komórek rakowych prostaty. Można ją stosować samodzielnie lub w połączeniu z radioterapią albo przed zabiegiem chirurgicznym, aby zmniejszyć rozmiar guza. Terapia hormonalna jest skuteczna w kontrolowaniu rozprzestrzeniania się raka, ale może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak przyrost masy ciała, utrata masy mięśniowej, uderzenia gorąca i zmniejszone libido.

Chemioterapia

Chemioterapia może być stosowana w przypadkach zaawansowanego raka prostaty, który rozprzestrzenił się poza prostatę i nie reaguje na terapię hormonalną. Może skutecznie kontrolować chorobę i złagodzić objawy, ale wiąże się z możliwością wystąpienia różnych skutków ubocznych, takich jak nudności, utrata apetytu, utrata włosów, zmęczenie i podatność na infekcje.

Profilaktyka raka prostaty

Profilaktyka raka prostaty koncentruje się na działaniach, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju tego nowotworu. Chociaż nie ma pewnej metody zapobiegania rakowi prostaty, istnieje kilka rekomendowanych praktyk zdrowotnych i zmian w stylu życia, które mogą obniżyć ryzyko jego wystąpienia. Są to:

Zdrowa dieta – zwłaszcza spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i przetworzonych produktów mięsnych, zwiększenie spożycia ryb bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3,

Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia i utrzymanie zdrowej wagi,

Ograniczenie alkoholu i unikanie palenia,

Regularne badania przesiewowe.

Rak prostaty – podsumowanie 

Rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn na całym świecie. Na szczęście wczesne wykrycie zwiększa powodzenie leczenia i poprawia rokowania. Istotne jest jednak, aby jak najszybciej wdrożyć zmiany w stylu życia, co może pomóc w skutecznym zapobieganiu rozwojowi raka prostaty. Jak się okazuje, wiedza i świadomość są najważniejszymi narzędziami w walce z tym nowotworem, ponieważ umożliwiają mężczyznom odpowiednio szybką reakcję już na pierwsze objawy choroby.

Bibliografia:

A. Antoniewicz, A. Borkowski, E. Senkus-Konefka i in., Zalecenia dotyczące postępowania w raku gruczołu krokowego — konferencja okrągłego stołu, „Onkologia w Praktyce Klinicznej”, nr 3 (3) 2007. 

A. Borówka, R. Sosnowski, Poradnik dla mężczyzn. Choroby gruczołu krokowego, „Przegląd Urologiczny”, nr 5 (39) 2006.

National Cancer Institute of United States, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej oraz Fundacja Tam i z Powrotem, Co warto wiedzieć. Rak gruczołu krokowego, Warszawa 2014. 

https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-gruczolu-krokowego-leczenie [dostęp 6.03.2024 r.]